Minimalist usta Turgay Kantürk, Külden Sözler’le harlıyor hayatın soğuk ateşini

Öyküden ödünç ‘küçürek şiir’ de diyebiliriz, küçürekte ‘küçük ama sıkı’ anlamı buluyorum ben. Turgay Kantürk’ün tüm şiirleri kısacık ya da küçücük değil ama, öyle yetkin bir estet anlayışıyla yazıyor ki, minimalist üstad demekte bir sakınca görmüyorum. SRC Yayınları’nın ‘Bi’Dünya’ dizisinden onun 1991-2019 arası toplu şiirleri yayımlandı, ‘Külden Sözler’ (2024).

Kantürk, ‘İlk Gibi Son’la (1991) açtığı defteri aynı duyguyla sürdürüyor. Her son kitabında ilk kitap coşkusu demeli buna. Kitapların adları bile, sanki bir genç şair ilk kitabını çıkarıyormuşçasına özenilmiş, ince ince düşünülmüş ve onlar da tek başlarına dize gibi şiire iliştirilmiş. Evvel eski Kantürk’ün şiirleriyle birlikte kitap adlarını da çok severim: ‘Siyah Eşya’, ‘Öteki Sahne’, ‘Ay İçin Küçük Şeyler’, ki burada bir yürütme söz konusu, bakınız ‘Öyle Küçük Şeyler’ kitabımın adını Turgay’dan yürütmüşüm, ‘Göl Felaketleri’, ‘Alfabe Meleği’, ‘Sis İçin Şarkı’… Böyle böyle 18 kitaba ulaşmış.

Kantürk, şiiri bilir, eskitmez. Eskiyen bir şiirin kendini en çok belli edeceği tehlikeli yalınlıkta ve kıvamda şiirlere soyunması ve bu sayıda kitaba ulaşması da ancak ‘yeniliğin cesareti’yle açıklanabilir. Onun şiirinde, minimalist bir şiirin ‘ayak değiştirmesi’ hiç kolay değilken, sıçramayan ama atak yapan yepyeni ögelerle karşılaşırız. Onun şiirini bitimsiz ve her yeni kitabın bu yolculuğa daha da yeni yollar açmasını olanaklı kılansa arayışıdır. Biraz İlhan Berk tavrı da vardır onda, ısrara odaklı bir tarz da denilebilir buna. Sözle kuşatılmayacak hiçbir şey yoktur. Bazen, yine Berk’te olduğu gibi, yineleme olarak gelen şey derinleme/yenileme çabasıdır.

‘Güzel Yazı Defteri’ herhalde nostaljik olarak mevcuttur şimdilerde, oysa ‘bizim zamanımızda!’ dersi de vardı, haliyle defteri de. O zamandan bir arkadaş olarak Turgay Kantürk hem zamanı hem defteri saklamış, güzel şiir defteri olarak sunuyor bize. İçinde öyle güzel zamanlar, güzel arkadaşlıklar ve arkadaş adları da olan…

Yalnızca şiir mi, Turgay Kantürk’ün sözcükleri görsel bir tad da veriyor, her şiirine bir şairle birlikte bir ressamın da eli dokunmuş duygusu uyandırıyor.

Emel İrtem’in toplu şiir neşesi Turuncu Travers: Yanan dünya ıslansın. peki sen nasılsın

Şiirin güzel huylarından biri de diyebiliriz iyi şiirin gerekliliklerinden de, matematik, Kantürk’ün şiirinde en şanlı giysisini, şiiri giyinmiş olarak karlımıza çıkar: Şık Matematik! Turgay’ın kitabını açın, herhangi bir sayfayı çevirin, karşınıza çıkan şiirde o minimalist tutumu, resmi ve matematiği, bir şiir donanımından da öte, virgülüne değil boşluğuna varıncaya dek, iyi çalışılmış ve çok yakışmış olarak görürsünüz. Okumak, görmek, düşünmek. Bir şiirde bunlar bir araya geliyorsa, ardında matematik vardır mutlaka.

Kantürk’ün toplu şiirlerine girmeyen iki kitabı daha var, ‘Parla & Yan: 2019-2021 Şiirleri’ ve ‘Dünya Denen Defter: 100 Küçük Şiir 2021-2022’, ikisi de Yitik Ülke’den, özellikle ‘Parla & Yan’, Savaş Çekiç’in görsel katkılarıyla (numaralarıyla da) okuması, bakmasıyla ilginç bir kitap olmuş.

“Dondurulmuş bir zamandayız/ Adı yok nehirlerin/ Atını yitirmiş bir göçer gibi/ Durduk burada/ Daha tanımadan denizi”.

Kantürk, ‘Külden Sözler’le harlıyor hayatın soğuk ateşini.