Türkiye’de yoksulluk azalmış, ama kimsenin haberi olmamış

Dünyada enflasyonun en yüksek olduğu ülkelerden Türkiye’de 2022 yılında yoksulların nüfusa oranı yapılan düzeltmeyle daha da azaldı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2023 yılına ilişkin “Gelir Dağılımı İstatistikleri” bültenini düzelterek yeniden yayımladı. 2022 yılının gelir bilgilerinin referans alındığı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2023 sonuçlarıyla ilgili düzeltme sayesinde Türkiye’de yoksulların nüfus içindeki oranının 31 Ocak 2024’te yapılan ilk açıklamaya göre düşmesi sağlandı.

TÜİK’ten düzeltmeyle ilgili olarak yapılan açıklamada şu görüşlere yer verildi:

“Hane halkı gelirinin bir bileşeni olan izafi kiranın hesaplanmasında metodolojik iyileştirme yapılmış ve bu bilgiler haber bültenlerine ait metaveri bölümünde kamuoyuyla paylaşılmıştır. Arcak iyileştire sürecinde güncellenen bu kodlama işlemi nedeniyle hane halkı izafi kira gelirinin eksik hesaplandığı tespit edilmiştir. Buna bağlı olarak hesaplanan gelir dağılımı ve yoksulluk oranlarıyla ilgili göstergelerde sapmalar meydana gelmiştir. Bu çerçevede Avrupa istatistikleri Uygulama Esasları gereği hatalı haber bültenleri ve tabloları geri çekilmiş olup düzeltilmiş sürümleri Kurumumuzun internet sitesinde tekrar yayınlanmıştır.”

İzafi kira ne anlama geliyor?

TÜİK web sitesine göre izafi kira konuta mülkiyet şekli ev sahibi, lojman ve diğer (babasına, akrabasına vb. kişilere ait yerlerde ikamet edip hiç bir şekilde ücret ödemeyenler) şekilde olan hanehalkının ikamet ettiği konutun kira değeri izafi kira olarak değerlendiriliyor.  İzafi kira değeri, benzer özelliklere sahip olan, aynı semtte ve yerleşim yerinde kira ile oturulan konutun kira değeri emsal alınarak saptanıyor. Yani oturduğu konut için kira geliri ödemeyenler aynı semtteki benzer konuta ödeyecekleri kadar gelir elde etmiş kabul ediliyor. İzafi kira da, tüketim harcaması içinde kabul ediliyor.

31 Ocak 2024’te yayınlanan ve izafi kira hesaplamasının yanlış yapıldığı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2023 sonuçlarına göre Türkiye’de eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin (gelirler küçükten büyüğe sıralandığında ortaya düşen değer) yüzde 40’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre ‘yoksul’ kabul edilen vatandaşların nüfus içindeki oranı yüzde 7,4 idi. Çıtanın biraz yükseltilerek medyan gelirin yüzde 50’si dikkate alınması durumunda da oran yüze 13,9 idi. Medyan gelirin yüzde 60’ının esas alınması durumunda yoksulların oranı yüzde 21,7’ye, yüzde 70’inin esas alınması durumunda ise yüzde 29,7’ye çıkıyordu.

                    DÜZELTMEDEN ÖNCEKİ YOKSULLUK ORANLARI 

Ancak dün yapılan açıklamayla izafi kira düzeltilerek hesaba katılınca onca hayat pahalılığına ve geçim sıkıntısına rağmen Türkiye’de medyan gelirinin çeşitli oranlarına göre yoksulluk azaldı. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 40’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre ‘yoksul’ kabul edilen vatandaşların nüfus içindeki oranı yüzde 7,4’ten yüzde 7’ye geriledi. Medyan gelirin yüzde 50’si dikkate alınması durumunda ise 13,9 olan oranda 0,4 puanlık düşüşle yüzde 13,5’e geriledi.  Medyan gelirin yüzde 60’ı ile yüzde 70’inin esas alındığı değerlendirmede ise yoksulların oranı sırasıyla 0,4 ve 0,7 puan geriledi.

                          DÜZELTMEDEN SONRAKİ YOKSULLUK ORANLARI

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri nasıl hesaplanıyor?

TÜİK’in ve Eurostat’ın da kullandığı belirtilen eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert gelirinin hesaplama yöntemi de ilginç. Bu hesaplamada aile reisi bir, 15 yaş üstü bireyler ise 0.5’er kişi kabul ediliyor. Ailedeki 15 yaş altı bireylerin her birinin katsayı puanı da 0,3. Buna göre anne-baba, 15 ve 12 yaşındaki iki çocuktan oluşan bir aile bu hesaba göre 2,3 kişi olarak kabul ediliyor. Hanenin toplam kullanılabilir geliri bu şekilde hesaplanmış fert sayısına bölünüp eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine ulaşılıyor.

TÜİK’ten yoksulluk bilmecesi: 2022’de onca enflasyon ve hayat pahalılığına rağmen yoksulların sayısı artmamış, eksilmiş

Yoksulluk da zenginlik gibi çocuklara miras kalıyor