Normandiya Çıkarması’nın ‘kayıp fotoğrafları’ 80 yıl sonra huzurlarımızda!

Robert Capa, 20. yüzyılın en önemli savaş fotoğrafçısı olarak bilinir. Magnum’un kurucuları arasındadır. Onun çektiği pek çok fotoğraf ikonik hale geldi. Lakin 2. Dünya Savaşı’nın en kritik hamlelerinden biri olan Normandiya Çıkarması’ndaki fotoğraflarının trajik bir hikayesi vardır. 6 Haziran 1944’te Capa elinde Contax II fotoğraf makinesiyle çıkarmaya katılır ve Almanya kontrolündeki Omaha sahillerine yapılan hücumu fotoğraflar.

Şiddetli rüzgar, öngörülemeyen gelgit akıntılar ve acımasız bir Alman savunmasının sonucunda, ilk günün sonunda 2.400 ABD askeri hayatını kaybeder. Capa tüm bu olup biteni fotoğraflar. Filmlerini banyo için Londra’ya gönderdikten sonra, karanlık odada yaşanan bir aksilik nedeniyle negatifler zarar görür ve yalnızca 11 fotoğraf karesi kurtarılabilir. Bu 11 kare 2. Dünya Savaşı’nın en etkileyici fotoğrafları arasında yerini alır. Spielberg ‘Er Ryan’ı Kurtarmak’ filminde bu karelerden yola çıkarak Normandiya Çıkarması sahnelerini tasarlar.

Sanatçı Phillip Toledano çıkarmanın üzerinden 80 yıl geçtikten sonra yapay zeka yardımıyla Robert Capa’nın çektiği fakat karanlık odada yok olan fotoğrafların peşine düştü ve ortaya da ‘Savaştayız’ serisi çıktı. Toledano, Capa’nın yok olan fotoğraflarında nasıl görüntüler olabileceğini sorusundan hareketle bir fotoğraf serisi üretti. Daha doğrusu yapay zeka ile oluşturdu. Bu fotoğrafları da 1944 tarzı bir gazeteyle birlikte sundu.

Euronews‘in sorularını yanıtlayan Phillip Toledano “1944’te, ünlü fotoğrafçı Robert Capa, Normandiya’daki Omaha Plajı’nda teknelerden indi. Hikayeye göre, dört rulo film çekti. Filmi İngiltere’ye gönderdi ve orada zavallı, beceriksiz bir laboratuvar asistanı banyoyu mahvetti, bu yüzden Normandiya Çıkarması’ndan sadece 11 fotoğraf kaldı elimizde. Esasen Capa’nın kayıp bir film rulosunu yeniden hayal ettim ve yeniden yarattım. Ancak ana fikir Capa veya Normandiya Çıkarması hakkında değil – geçmişi ne kadar inandırıcı bir şekilde yeniden yaratabileceğimiz ve bunun şimdiki zaman için ne anlama geldiği hakkında” diyor.

Sanatçı Toledano’nun bu projeyi hayata geçirirken ilgisini çeken iki durum var. İlki icat edilmiş tarih fikri ikincisi görüntülerle kurulan gerçek ilişki. İki durumu da sorgulayan bir proje aslında ‘Savaştayız’ serisi. Toledano “Evet, ‘icat edilmiş tarih’ fikrini olabildiğince ileri götürmek istedim” diyor. Çünkü görüntülerle olan ilişkimizin temelden değiştiğini düşünüyor ve ‘Artık ne gerçek?’ diye sormamız gereken kritik bir noktada olduğumuzu söylüyor.

Bugün İstanbul’un Kurtuluş Günü… Bakın bu iki fotoğraf, kurtuluşu ne güzel anlatıyor