Bir çevre zirvesi başarısızlığı daha: Dünyanın ilk plastik anlaşması sonraki bahara kaldı

Plastik kirliliğiyle küresel olarak nasıl mücadele edileceğiyle ilgili görüşmelerde ülkeler anlaşmaya varamadı. 100’den fazla ülke plastik üretiminin sınırlandırılmasını isterken bir avuç petrol üreticisi sadece plastik atıkların hedef alınması gerektiğini savundu.

Güney Kore’nin Busan kentinde düzenlenen ve hukuken bağlayıcılığı olacak küresel anlaşmanın aslında dün akşam itibariyle bir anlaşmayla taçlandırılması bekleniyordu. Ancak ülkeler anlaşmanın kapsamı konusunda görüş ayrılığına düştü. Bunun sonucunda anlaşmalara tamamen son vermek yerine kilit karar almaması ve görüşmelerin daha sonraki bir tarihte yeniden başlatılması konusunda anlaşabildiler. Birleşmiş Milletler Çevre Programı Başkanı Inger Andersen “Görüş ayrılıklarının sürdüğü açık” dedi.

Ayrılık yaratan konuların başında plastik üretiminin sınırlandırılması, plastiklerin ve bu plastiklerin yapımında kullanılan kimyasalların yönetimi ve gelişmekte olan ülkelerin anlaşmayı uygulamalarına yardımcı olacak finansman vardı.

Panama’nın önerdiği ve 100’den fazla ülkenin desteklediği tasarıda küresel olarak plastik üretiminin azaltılması hedeflenirken bir diğer teklifte üretim sınırlamalarına yer verilmedi. Zirvenin başkanlığını yapan Luis Vayas Valdivieso’nun pazar günü paylaştığı revize edilmiş belge anlaşmanın fay hatlarının hangileri olduğunu açıkça gözler önüne sermişti.

Ruanda Çevre Yönetimi’nin başındaki Juliet Kabera “Sadece gönüllülük esasıyla alınan tedbirlere dayalı bir anlaşma kabul edilemez. Bu konuyu ciddiye almanın, amaca uygun ve başarısız olmak için yapılmamış bir anlaşmayı müzakere etmenin zamanı geldi” dedi.

Plastik zirvesine kabus gibi çöktü

Suudi Arabistan gibi petrol üreticisi ülkeler ise plastik üretimini azaltma girişimlerine şiddetli karşı çıkarak müzakereleri geciktirmek için ellerinden geleni yaptılar. Bazı müzakereciler birkaç ülkenin uzlaşma sürecini yokuşa sürerek anlaşmayı rehin altına aldığını söyledi. Bu ülkelerin başında Suudi Arabistan geliyor. Suudi Arabistan delegesinin başındaki Abdurrahman El Gwaiz “Hiçbir zaman fikir birliği olmadı. Anlaşma kapsamında olmadığı konusunda sürekli ısrar etmemize rağmen bir şekilde belgeye sızmış gibi görünen birkaç madde var” diye tepki gösterdi.

Veri tedarikçisi Eunomia’ya göre geçen yıl en çok polimer üreten ülkeler Çin, ABD, Hindistan, Güney Kore ve Suudi Arabistan oldu. Bilindiği kadarıyla plastik kirliliği anlaşmasına imza atmayanlar arasında ABD de var. Plastik üretimi 2050 yılına kadar üç katına çıkabilir ve mikroplastikler havada, taze ürünlerde ve hatta anne sütünde bile var. BM Çevre Programı’nın geçen yılki raporuna göre plastiklerde endişe verici bulunan kimyasallar arasında 3200’den fazla madde bulunuyor.

İlk küresel plastik anlaşması olacaktı

Bu bölünmeler aşılabilseydi 2015’teki Paris Anlaşması’ndan bu yana çevrenin korunmasına dair en önemli anlaşmalardan birine imza atılmış olacaktı. Görüşmeleri erteleme kararı Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlenen COP29 zirvesinin istendiği gibi sonuçlanmamasından sadece birkaç gün sonra geldi.

Bakü’de de iklim krizinden en çok etkilenen küçük ada devletleri ve gelişmekte olan ülkeler iklim finansmanının yıllık 300 milyar dolar olarak belirlenmesine tepki göstermişti. İstenen miktar yılda 1,3 trilyon dolar harcanmasıydı.

Plastik üreticilerini temsil eden Uluslararası Kimya Derneği Konseyi (ICCA) Sekreteri Chris Jahn “Bu sonuç plastik kirliliğinin küresel ölçekte ele alınmasının karmaşıklığını ve etkili, kapsayıcı ve uygulanabilir bir anlaşmaya ulaşmak için daha fazla müzakere yapılması gerektiğini gösteriyor” dedi. Çevre grubu GAIA ise bu zirvenin başarılı olamadığını, bir sonrakinin de başarılı olmasının pek mümkün olmadığını söyledi.

Suudi Arabistan plastik kirliliği zirvesinin üstüne de kabus gibi çökmüş