Büyük tehlike kapıda: Kuş gribi virüsünün insandan insana bulaşmasına tek bir mutasyon kaldı

Hepimizde Covid-19 salgınının hatıraları çok taze. Aslında bu salgın hala bitmiş değil, sık sık etrafta ‘Covid olmuşum’ diyenlere rastlıyoruz. Ama artık hastalık eskisi kadar ölümcül değil.

Dünyayı neredeyse iki yıl boyunca derinden etkileyen bu salgın, herkese virüslerin ne kadar tehlikeli olabildiğini bir kez daha gösterdi, o yüzden dünyanın dört bir yanında bilim insanları olası bir sonraki salgını önceden görmeye ve önlem üretmeye çalışıyor.

Şimdilik görünen en büyük aday ise ‘kuş gribi’ adını taşıyan H5N1 virüsü. Bu bildiğimiz grip virüsü ama henüz insanlara bulaşmıyor. Daha doğrusu bulaştığı birkaç vaka var ama bunlar hep enfekte hayvanlarla fazla içli dışlı olanlar veya virüsün bulaştığı tavuk etini yiyenler.

Kuş gribi uzun süredir ortada, zaman zaman parlıyor. Daha çok kümes hayvanlarını enfekte ediyor. Türkiye’den de geçti bu virüs, ciddi miktarda kümes hayvanı kuş gribi yüzünden itlaf edildi.

Ama yakın zamanda Amerika’da kuş gribinin süt ineklerine bulaştığı saptandı. Bu bulaş kontrol altında tutulmaya çalışılıyor ve virüsün nasıl olup da inekleri etkileyen bir mutasyon geçirdiği araştırılıyor.

İşte bu araştırmalar sırasında virüsün insanları da etkilemesine çok az kaldığı, virüsün bir mutasyon daha geçirmesi halinde insandan insana bulaşabilir hale geleceği saptaması yapıldı. Yani evet, bir sonraki salgın kapımıza dayanmış durumda.

Sadece iki gün önce Science dergisinde sonuçları yayınlanan bir araştırmaya göre H5N1 virüsü tipik olarak kuşların hücrelerindeki ‘glycan’ adı verilen proteine tutunuyor ve bu protein üzerinden hücreye giriyor, yani canlıyı enfekte ediyor.

Bu virüsün bulaşıcılığının anahtarı aynı zamanda.

Araştırmaya göre aslında bu grip virüslerinin insana bulaşması için birkaç mutasyon geçirmeleri, insan hücrelerine bağlanmanın bir yolunu bulmaları gerekiyor. Ancak Amerika Texas’ta hastalıklı ineklerle haşır neşir olduğu için  kuş gribi virüsüyle enfekte olan bir insandan alınan virüs örneğini araştıran bilim insanları, bu virüsün insandan insana bulaşabilir hale gelmesi için sadece bir amino asit mutasyonu daha kaldığını saptadılar ve alarm zillerini çaldılar.

Corona virüsüne ‘alfa’ ‘beta’ gibi Yunan alfabesinden harflerle versiyonlar verildiğini hatırlayacaksınız. Buna karşılık kuş gribin şu anki versiyonu bilgisayar programları gibi adlandırılıyor: H5N1 2.3.4.4b.

Amerika’daki Scripps Araştırma Enstitüsünden bilim insanları virüsün işte bu versiyonu üzerinde çeşitli denemeler yaptıklarında insandan insana bulaşmaya neden olacak mutasyonun ne kadar yakın bir tehlike olduğunu da görmüşler.