Soğanlı mı soğansız mı tartışmasına son: Menemen coğrafi tescil aldı, soğanlısı ‘gerçek’ menemen

Türkiye kutuplaşmalara, siyasi ve kültürel kavgalara çok alışkın bir ülke. Bazen çok olmadık şeylere bile büyük siyasi anlamlar yükleyip onlar hakkında yıllar süren kavgalar yapabiliyoruz.

Ama yine de çoğumuz, ünlü ve renkli yemek yazarı Vedat Milor bir gün sosyal medyada sorana kadar aramızda bu kadar derin bir bölünme olduğunu bilmiyorduk: Türkiye adeta karpuz gibi ortasından ikiye bölünmüş, parçalardan biri “menemen”in soğanlı olacağını söylerken diğeri “menemene soğan koyan bizden değildir”e kadar lafı getirmişti.

Menemen hepimizin sevgilisi bir yemeğin adı. Ama aynı zamanda İzmir’in bir ilçesinin de adı. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na göre bu ilçenin adının ‘Menemen’ olmasının arkasında iki rivayet yatıyor. Bunlardan birincisine göre Pers Krallığı sırasında övünmeyi seven Pers Kralına bu şehri kimin aldığı sorulduğunda “men, men” diye yanıt verir. Farsça’da “men”, “ben” zamirinin karşılığıdır. Bu deyiş sonradan Menemen olur. İkinci rivayet şöyle: Bergama Kralı Eumen, şehre kendi adını vermiş, sonradan bu Menemen şekline dönüşmüş.

Bu rivayetlerden hangisi doğrudur bilinmez ama Menemen ile ‘Menemen’in, yani yemek olanın sarsılmaz bir bağı var artık. Çünkü günümüzün Menemen Belediyesi gitti Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvuru yaptı, ‘menemen’ yemeğini hem patente bağladı hem de coğrafi işaretini aldı. Belediyenin başvurusunda menemenin nasıl bir tarifle yapılacağı da anlatıldı, içine soğan konuyor.

Bu durumda içinde soğan olmayan menemene artık ‘menemen’ denemeyecek.

Nasıl Türkiye’nin pek çok bölgesinde beyaz peynir üretiliyor ama sadece Ezine coğrafi işaretine bağlı Çanakkale’nin Ezine, Ayvacık ve Bayramiç ilçelerinde üretilen peynire ‘Ezine Peyniri’ denebiliyorsa, öyle.

Pişirmenize bir engel yok ama soğansız yaparsanız ‘Menemen’ diyemeyeceksiniz.

Herkesin menemeni kendine

Aslında bu yemeği bu kadar çok sevmemizin bir nedeni, yemeğin anlatıldığında dünyanın en basit yemeği olması ama yapmaya kalktığınızda sahiden iyi yapmanın çok zor olması. Bir de tabii, içine konulan ekstra malzemenin kişiden kişiye değişmesi. Kimi menemenine piştikten sonra beyaz peynir ufalanmasını ister, kimi peynirin daha pişerken içine konmasını. Kimi sucuk koymak ister, kimi sivri biber yerine kırmızı acı biber koymak ister. Kaşar peyniri, hatta rendelenmiş medar peyniri koyulsun isteyenler bile var.

Sonra bir başka büyük tartışması daha var menemenin: Yumurta sarıları göz göz mü olsun, yoksa karıştırılsın mı?

Herkesin kendi menemeni var. Ama menemende bir şey değişmez: Yemeğin temelini oluşturan domates/biber harcının kıvamı ve soğanın ne ölçüde karamelize edileceğini menemenin lezzetini belirleyen temel faktörler.

Soğanı çok küçük doğramayın

Tartışması büyük ama eğer soğanlı menemen tercih edenlerdenseniz, işe soğanı küp küp değil daha büyük doğramakla, hatta yarın soğanı sadece ince dilimlemekle başlayın. Sonra bu soğanı elinizle açın, soğan tabakalarını mümkün olduğunca birbirinden ayırın ve tereyağında kısık ateşte soğanı karamelize edin. Öyle pembeleşene kadar değil, karamel rengini alana kadar sabrederek kavurun. Ancak ondan sonra domatesi ve derken biberi ekleyin. Domates suyunu bırakınca bir süre suyunu çektirin, sonra yumurtaların akını ekleyin ve karıştırın, malzemenin tamamına gelmesini sağlayın. En sonunda da yumurta sarılarını birer birer sahanınızın istediğiniz yerlerine yerleştirin.

Afiyet olsun.