Arnavutların geleneksel müzik aleti lahuta ustası Alia’nın elinde zamana direniyor

Yüzyıllardır tören, bayram ve düğün gibi özel günlerde çalınan lahuta, Arnavutluk’un kuzeyi ile Kosova ve Karadağ’daki Arnavut toplumu tarafından korunarak beğeniyle çalınıp dinleniyor.

Geleneksel çalgı lahuta, Arnavutluk’un başkenti Tiran’da yaşayan 70 yaşındaki emekli Arnavut Dili ve Edebiyatı öğretmeni Alia tarafından 50 yıldır üretilerek zamana direniyor.

UNESCO tarafından Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne alınarak dünya kültür mirası olarak tescillenen, ahşap bir gövdeye, deri kaplamaya, tek telli uzun bir sap yapısına sahip olan ve yayla çalınan geleneksel Arnavut müzik aleti lahuta, Alia usta tarafından Tiran’daki atölyede üretiliyor.

Ülkedeki sınırlı sayıdaki lahuta üreticilerinden Alia, yarım asırdan fazla süredir lahutanın yanı sıra geleneksel çalgılar çifteli, şarki ve lauri de üretiyor.

“Lahutanın sesi insanın yüreğinin derinliklerinden gelir ve ilham verir”

Geleneksel Arnavut çalgı üreticisi Alia AA muhabirine lahutanın önemini ve üretim sürecini anlattı.

Alia, lahuta yapımının kendisi için bir meslekten öte, bir yaşam biçimi olduğunu söyleyerek “Bu işe tutkuyla başladım. Önce çifteli, sonra lahuta yaptım. Bu zanaatı yaşatmaya çalıştım. Emekli olduktan sonra daha da fazla vakit ayırabildim. Üretiyorum, çalıyorum ve hepsi hayatımın bir parçası oldu.” dedi.

Lahutanın diğer telli çalgılardan hem yapısı hem de ruhu açısından ayrıldığını vurgulayan Alia, üretimde özellikle dut ağacını tercih ettiğini ancak bazı durumlarda ceviz ve kiraz ağacını da kullandığını kaydetti.

Alia, lahutanın en dikkati çekici özelliğinin keçi başı figürüyle süslenen sap kısmı olduğunu belirterek “bu motifin, direnişi ve gücü simgelediğini” aktardı.

Eski atölyesinde bugüne kadar yüzlerce lahuta ürettiğini dile getiren Alia, “Benim için lahuta, Arnavut halkını nesiller boyunca bir arada tutan bir marş gibidir. Lahutanın sesi insanın yüreğinin derinliklerinden gelir ve ilham verir.” ifadelerini kullandı.

Lahuta 9 Aralık’ta UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne alındı

Geleneksel Arnavut çalgısı lahuta, 9 Aralık’ta UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne acil koruma kapsamında alındı.

Arnavutluk Bilimler Akademisi, lahutanın UNESCO’ya dahil edilmesini uzun soluklu bir akademik ve araştırma sürecinin sonucu olarak nitelendirirken bu enstrümanı “Arnavut kimliğinin en değerli kültürel hazinelerinden biri” olarak tanımlıyor.

Uzmanlara göre, lahutanın uluslararası alanda tanınması yalnızca bu geleneği küresel ölçekte görünür kılmakla kalmıyor, aynı zamanda Arnavut kültürünün nadide bir sembolünün gelecek nesillere aktarılması için acil korunmasının gerekliliğini de ortaya koyuyor.