Araştırma: Erkek cinsiyetini belirleyen Y kromozomu yok oluyor

Evrim biyologu Jenny Graves’a göre erkek cinsiyetini belirleyen Y kromozomunun atalarından gelen genlerin yüzde 97’si kayboldu. Araştırmacıya göre bu durum devam ederse birkaç milyon yıl içinde erkeklik kromozomu yok olabilir.

Bilindiği gibi kadın yumurtasında X kromozomu var. Buna karşılık erkek spermi X de olabiliyor Y de. Yani doğacak çocuğun cinsiyetini temelde erkeğin spermi belirliyor, eğer sperm Y kromozomu taşıyorsa doğacak çocuk erkek oluyor; X taşıyorsa kız.

Dolayısıyla Y kromozomunun yok olması demek erkek çocuk doğmaması anlamına geliyor. Şu anda dünyadaki doğumlarda kız çocukları lehine minicik bir fark olsa da, genel olarak erkek ve kız çocukların sayıları eşit kabul edilebilir.

Evrim biyologu Graves’in tartışmalı bir hesaplaması Y kromozomunun ‘zamanının dolmak üzere’ olduğunu gösteriyor.

Zira araştırmacıya göre erkek cinsiyetini belirleyen kromozom son 300 yılda atalarının genlerinin yüzde 97’sini kaybetmiş durumda. Durum böyle devam ederse Graves’e göre birkaç milyon yıl içinde Y kromozomu yok olacak. Araştırmacı şöyle diyor:

“İnsanların 5 veya 6 milyon yıl sonra erkeklerin neslinin tükeneceğinden endişenlenmesi beni şaşırtıyor. Sonuçta 0,1 milyon yıldır insanız ve önümüzdeki yüzyılı atlatabilirsek bile şanslıyız!”

‘İyi haber’se bazı memeliler, balıklar ve kemirgenlerde cinsiyet belirleyici kromozom yok olsa bile türün üremesi devam etmiş.

Y kromozomu olmayan üç tür köstebek faresi artık sadece X kromozomuna sahip. Y kromozomundaki cinsiyet belirleyici genler başka yerlere kaymış.

Eğer diğer memelilerde yaşanan değişim aynen insanda da gerçekleşirse, belki hala erkek çocuk doğması için bir şans olabilecek. Doğan erkek çocuklar XY değil sadece XX kromozomu taşısa bile onların çocukları erkek olabilecek.

Örneğin bu konuyla ilgili çalışan Japonya’daki Hokkaido Üniversitesi’nden araştırmacılar üremeyle ilgili farklı bulgular buldu.

2020’de hakemli bilimsel dergi PNAS’ta yayınlanan araştırma iki tür dikenli farenin Y kromozomlarını çoktan kaybettiğini fakat üremeye devam ettiğini ortaya çıkardı. Dolayısıyla dikenli farelerin evrimi, tartışmanın kötümser tarafına umut veriyor.