‘Büyük çarpışma’ hem Ay’ı yarattı hem de Dünya’nın derinlerine büyük bir ‘leke’ bıraktı
Dünya’nın çekirdeğinde usulca bir sızıntı olabilir
Kuzey Kutbu'ndaki 62 milyon yıllık kayaların içinde bulunan rekor seviyedeki helyum izotopu, Dünya'nın çekirdeğinde usulca bir sızıntı olduğunun öne sürüldüğü teori için şimdiye kadarki en ikna edici kanıt olabilir.
Evrende şimdiye kadar bildiğimiz en yaygın ikinci element olan helyum, Dünya’da ise şaşırtıcı bir şekilde nadir bulunuyor. Gezegenimizde tam olarak yenilenemeyen tek element olduğundan onu elde etmek de giderek zorlaşıyor.
Helyum Dünya’nın kabuğundaki gaz yataklarından çıkarılıyor. Bu gazlar ise yüzeye çıkarıldıkça atmosfere karışıyor. Dünyanın ne kadar helyumu kaldığı bir gizem. Bir teoriye göre milyarlarca yıldır yok olmadığına göre daha keşfedilmemiş çok daha büyük rezervler sızıntı yapıyor olabilir.
Şimdi Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü ve Woods Hole Oşinografi Enstitüsü’ndeki bilim insanlarından oluşan bir ekip, Kanada ve İzlanda’daki Baffin Adaları’nda bulunan lav yataklarından alınan örnekleri inceledi ve gizemli bir şekilde benzer yoğunlukta helyum izotopları içerdiklerini keşfetti. Bu, helyumun gerçekten de çekirdekte sıkışan helyumun yüzeye doğru çıktığı teorisini güçlendiren bir kanıt olabilir.
Yaklaşık 4,6 milyar yıl lav püskürttükten sonra Dünya’nın yuttuğu helyumun çoğunun bir şekilde dışarı atılmış olması gerekiyor. Dolayısıyla nispeten yeni volkanik kayaçlardaki gaz izleri, helyumunu henüz dışarı bırakmamış manto boşluklarından ya da yavaş sızan bir rezervden gelmiş olmalı.
Nature dergisinde yayınlanan çalışmaya göre, Kanada’nın Baffin Adası’ndaki bazaltik lavlar dünyanın en yüksek helyum 3 ve biraz daha ağır bir izotop olan helyum 4 içeriyor. Jeologlara göre böyle bir karışım, gazın atmosferle kirlenmediği, daha derin ve eski köklerinden geldiğini gösteriyor.
Helyumun izini çekirdeğe kadar sürmek ne kadar mantıklı diyebilirsiniz ama Dünya’nın çekirdeğinin termodinamiği, basıncı ve yapısı üzerine yapılan simülasyonlar çekirdekte hapsolmuş asal gaz rezervlerinin Dünya Dünya büyüdükçe korunmuş ancak zamanla çevredeki mantoya sızmış olabileceğini gösteriyor.
Bilim insanları bu gazların nereden geldiği konusunda haklı çıkarsa Dünya’nın ortaya çıkışı ve binlerce kilometreye uzanan kaya ve sıvı metalin altında sıkışmış çekirdeği hakkında yeni bilgiler edinebiliriz.
Gezegenimizin yapısı hakkında bilmediğimiz daha pek çok şey var ancak bu son parça, Dünya’nın nasıl oluştuğu konusunda çok daha büyük bir bulmacanın parçası olabilir.
Oyunlar ve Bulmacalar