Kuşlar eşlerine kanatlarıyla jest yapıyormuş: Önden buyur

Tokyo Üniversitesi’nden bir grup araştırmacı kuşların kanatlarını çırparak birbirine jest yaptığını video aracılığıyla ortaya koydu. “Jest”i her iki anlamda da kullanmak mümkün: Japon baştankarası (Parus minor) adlı türe ait kuşlar kanatlarıyla hem yolu işaret ediyor hem de sırasını vererek nezaket gösterisinde bulunuyor.

Cell Biology dergisinde yayımlanan makaleye göre çift yavruların olduğu yuvanın önüne geldikten sonra tünekte bekliyor. Daha sonra biri diğerine doğru kanatlarını çırparak diğerinin önce girmesini işaret ediyor.

Araştırmacılar bu keşif sayesinde jestsel iletişimin yalnızca insanlarda ve büyük maymunlarda olmadığını, kuşların da beden dili iletişimini geliştirdiğine dair kanıt elde ettiklerini söylüyor.

Hangi hayvanlar jestle iletişim kuruyor?

Bilim dünyasındaki yeni araştırmalara yer veren Eurekalert  makaleyle ilgili haberinde jestlerle ilgili şu bilgileri verdi.

Parmak kaldırmak, el sallamak ya da bir nesneyi işaret etmek… Bunun gibi yüzlerce jest iletişim kurma biçimimizin ayrılmaz bir parçası. Bir zamanlar bu tür hareketlerin sadece insanlar tarafından kullanıldığı düşünülüyordu, ta ki şempanze ve bonobo gibi büyük maymunların yakından gözlemlenene, onların da sözsüz iletişim kurmak için vücutlarını hareket ettirdiklerini ortaya çıkarana kadar.

Yakın geçmişte ise kuzgun, balık gibi diğer hayvan türlerinin de  nesneleri işaret etmek ya da ilgi çekici bir şeyi göstermek için bazı basit jestler kullandıkları anlaşıldı.

Ancak, “Önden buyurun” mesajını iletmek için bir eli açarak ileriyi işaret etmek gibi sembolik jestlerin karmaşık bilişsel beceriler gerektirdiğine bunun da yalnızca insanda olduğuna inanılıyordu. Tokyo Üniversitesi’ndeki araştırmacılar Japon baştankarasının sembolik jestler kullanıldığına dair açık kanıtlar bulduklarında bu nedenle şaşırdılar.

Araştırmayı yapan Toshitaka N. Suzuki

Tokyo Üniversitesi’nden Profesör Toshitaka Suzuki, yaklaşık 20 yıldır kuşlar üzerinde çalışıyor. Kuşların yalnızca belirli sesleri kullanarak iletişim kurmakla kalmadığını, bu sesleri farklı şekillerde bir araya getirerek cümleler kurduğunu gören Suzuki bir adım öteye giderek bu türün fiziksel jestleri nasıl kullandığına bakmak istedi.

Profesör Suzuki ve yine Tokyo Üniversitesi’nden araştırmacı Norimasa Sugita, 16 ebeveyn kuşun (sekiz çift) davranışlarını gözlemledi. Kuşlar yavrularını beslerken yuvaya teker teker giriyorlardı. Araştırmacılar, yiyecekleri yuvaya geri taşırken kuşların genellikle önce yakınlarda bir tünek bulduklarını ve ardından birinin diğerine doğru kanat çırptığını fark etti. 320’den fazla yuva ziyaretini ayrıntılı olarak analiz eden araştırmacılar, kanat çırpma gösterisinin, kanat çırpılan eşin yuvaya önce girmesini, kanat çırpan eşin ise ikinci olarak girmesini sağladığını, yuvaya giriş sırasını belirlediğini ve insan iletişiminde gözlemlenen “önden buyur” hareketini yansıttığını gördü.

Genelde dişi kuş erkeğe yol veriyor

Suzuki “Sonuçların beklediğimizden çok daha net olduğunu görmek bizi şaşırttı. Japon baştankarasının kanatlarını yalnızca eşleri varken çırptığını ve bunu gören diğer eşin yuvaya önden girdiğini gözlemledik” diyor.

Fotoğraf: Ebird

İlginç bir ayrıntı daha: Bu hareketi genellikle dişi kuş yapıyor; yuvaya önce erkek giriyor. Eğer dişi kanat çırpmazsa yuvaya önce kendisi giriyor, erkekten de arkasından geliyor.

Jestler evrime katkıda bulunmuş olabilir

İki ayağının üzerine kalktıktan sonra elleri serbest kalan insanın bu sayede daha fazla  jestlerin yapabildiğini bununda evrime katkı sağladığını söyleyen bir hipotez var. Bu durum kuşların gelişimine ne kadar katkıda bulundu ya da bulunuyor. profesör Suzuki ve meslektaşları bu soruların cevabını bulmak ve kuşların jestler, sesler ve bunların kombinasyonları aracılığıyla ne hakkında konuştuklarını anlamak için çalışmaya devam edeceklerini söylüyor: “Bu araştırmalar kendi dilimizin kökenleri ve evrimin daha iyi anlaşılması için de çok önemli bir anahtar görevi görebilir.”

Videoyu buradan izleyebilirsiniz.