Yılın en önemli tutulması bu hafta: Dostu düşmanı göreceğiz
Yılın ilk güneş tutulması Kuzey Amerika'da büyük bir coşkuyla ve heyecanla izlendi. Kimileri havada takip etti tutulmayı, kimileri yerde. Bazıları tutulma yerine hayvanların tepkilerini inceledi. İşte dün geceden unutulmaz anlar...
Meksika, ABD ve Kanada’da milyonlarca insan dün tam güneş tutulmasını izledi. Tam güneş tutulması 18 ayda bir gerçekleşse de genelde yoğun nüfuslu bölgelerden ziyade açık okyanuslarda ya da az nüfusun olduğu bölgelerde görülür. Dolayısıyla dün Kuzey Amerika için şenlik gibi bir gündü. Herkes tutulma gözlüklerini taktı, şöleni izlemek için yakınlarıyla bir araya geldi. Biz Türkiye’den bu şöleni izleyemedik ama medyaya yansıyan görüntüler sağ olsun bir nebze kendimizi orada hissedebildik. 8 Nisan 2024 tutulmasından geriye bizlere anı olarak neler kaldı, göz atalım…
O gördüğünüz beyazlıklar Güneş’ın dış katmanı koronadan gelen ışık. Gördüğünüz kırmızılıklarsa koronanın hemen altındaki kromosfer katmanı. Kromosferin kırmızı rengi ise barındırdığı bol miktardaki hidrojenden geliyor.
Tutulmayı izlemek istiyorsanız işte NASA’nın yayınladığı videolardan…
Take it all in.
We’re getting our first views of the 2024 total solar #eclipse as its shadow makes landfall in Mazatlán, Mexico. pic.twitter.com/FdAACmQGkm
— NASA (@NASA) April 8, 2024
Bu da tutulmanın Kanada’nın Montreal bölgesinden görüntüsü…
Tutulmayı diğer iki ülkeden daha erken izlemiş olan Meksika’yı da unutmadık tabii…
Tutulma bir yana AA’da gördüğümüz ve epey kıskandığımız bu fotoğraf da manzaradan hallice olduğu için sizinle paylaşmak isteriz. Meksika’nın Mazatlan kentindeki bu görüntüyü Jesus Verdugo yakalamış.
Kuzey Amerika tutulmayı yerden, dünyanın geri kalanındaki bizler ekran başından izledik. Peki ya alçak yörüngede bilimsel çalışmalarına devam eden uzay istasyonu çalışanları tutulmayı nasıl gördü dersiniz? İşte böyle:
Tam güneş tutulması en fazla dört dakika süren bir olay olsa da Ay’ın Güneş’i tamamen örttüğü ve sonrasında Güneş’in tekrar ortaya çıktığı anı da içine kattığımızda 70-80 dakikalık bir süreçten bahsetmek mümkün. Ancak yalnızca tam tutulma olduğunda, yani yukarıdaki gibi bir görüntü olduğunda tutulmayı çıplak gözle izleyebilirsiniz. Güneş’in hâlâ ortada olduğu anda koruyucu ekipmanı çıkarırsanız göz sağlığınız bozulabilir. Kasımda seçimler varken ve Trump gümbür gümbür geliyorken Biden seçmenlerinin göz sorunları yaşamasını ister mi? Tabii ki hayır. NASA işbirliğiyle çektiği videoda kendisi de tutulma gözlüğü takan Biden “Tutulmanın tadını çıkarın. Ama güvenliğinizi de sağlayın. Aptallık etmeyin” dedi.
Eğer ki tutulmanın sadece gökyüzünde yaşandığını sanıyorsanız yanılıyorsunuz çünkü dijitalde de ayrı bir tutulma yaşandı. NASA’nın resmi Ay hesabı resmi Güneş hesabını engelledi. Aslında Ay hesabı aynı şakayı 2017 yılında da yapmıştı, sanki şakaya biraz güncelleme gerekiyor gibi ama 10Haber’i de engellemeden susalım biz en iyisi…
78 yaşındaki eski NASA astronotu Bill Fisher dün hayatında ilk kez tam güneş tutulmasını izleyebildi. Tutulmayı Indianapolis’ten takip eden Fisher CNN’e verdiği demeçte önceki talihsizlikleri şöyle anlattı: “1970’te Florida’da kasırga uyarısı vardı. 2017’de de Missouri’de yağmur yağdı. Hayatınızda hiç olmazsa bir kez tam tutulmayı görmelisiniz. Ben 78 yaşındayım. Yani çok fazla vaktim kalmadı o yüzden bu sefer görebilmeliyim” dedi.
Fisher tutulmayı izlemek için yanına altı yaşındaki torununu da almış. En azından aileden biri hayatının ilk dönemlerinde tutulmayı şahit olabildi. Bu da bir şeydir değil mi?
Delta Air Lines ilk kez tutulma temalı bir uçuş gerçekleştirdi. Dallas’tan havalanan uçak Michigan’a doğru yola çıktı. Uçağın içinde güneş tutulmasını havadan görebilmek için bin dolar ve hatta çok daha fazlasını veren neredeyse 194 yolcu vardı. Uçakta hosteslik yapan Suzette Holmes’in hedefi tutulmayı Teksas’ta yerden izlemekçiş ama hava durumu mani olur diye planlarını değiştirmiş.
Delta flight 1010 is *above the clouds* covering Texas and bound for totality!!! pic.twitter.com/UA4Qu5giPJ
— Pete Muntean (@petemuntean) April 8, 2024
Dallas Hayvanat Bahçesi çalışanları güneş tutulması gerçekleşirken hayvanların davranışlarındaki anlık değişimleri gözlemledi. Sonuçlar şöyle: Flamingolar göletin ortasında toplanmış, penguenler bir araya gelmiş, zebralar koşuşturmaya başlamış, devekuşları kümelenmiş.
Benzer davranışlar sürüngenlerde de görülmüş. Örneğin Fort Worth Hayvanat Bahçesi’nde kava kararınca bir timsah yatmaya hazırlanmış. En dramatik tepkiyi de tabii ki primatlar vermiş. Gorillerin hepsi yerlerinden kalkarak geceleri yattıkları yere yürümeye başlamış. Gece harekete geçen baykuşlar ise uyanmaya başlamış.
Şimdi bir de Indianapolis Hayvanat Bahçesi’ne bakalım. Burada da aslanlar üzerinde uzandıkları ahşap platformdan kalkarak kükremiş, çitalar rahatsızlıklarını açık şekilde göstererek yattıkları yerden kalkıp volta atmaya başlamış. Gergedanlar, yaban domuzları ve kirpiler yiyecek istemiş. Bazı hayvanlar ise hayvanat bahçesindeki insanların tutulmaya verdiği sesli tepkilerin yüksekliğinden rahatsız olmuş. Babunlar birdenbire koşuşturmaya başlarken gibonlar da yangın alarmı gibi sesleriyle bağırmaya başlamış.
“Tutulma bitse de eve gitsek, bu neymiş ya” der gibi kayıtsız bir köpeğe de rastlamadık değil…
Türkiye’ye tam tutulma yolu ne yazık ki 2060’a kadar kapalı. Ama hiç olmazsa 2 Ağustos 2027’de parçalı tutulmayı izleyebileceğiz. Ayrıca yeterli paranız ve vizeniz varsa bir sonraki tam tutulmayı İzlanda, Grönland ve İspanya’dan 12 Ağustos 2026’da izleyebilirsiniz. Bu yılın bir sonraki tutulması ise 2 Ekim 2024’te ateş çemberi olarak yaşanacak ancak bu tutulma Güney Amerika, Pasifik Okyanusu, Atlantik ve Antarktika’dan görülebilecek. Güneş ve ay tutulması takvimini buradan inceleyebilirsiniz.