Notre Dame yangını, katedralin mimarisindeki sırrı ortaya çıkardı

2019’daki Notre Dame yangını tarihi katedrale zarar vermiş olsa da Paris’teki arkeologlara bu simgesel yapının tarihine göz atmak için eşsiz bir fırsat sundu. Ünlü katedralin yüzyıllar boyunca gizli kalan bölümleri gün yüzüne çıkıyor. 32 metrelik yüksekliğiyle çağının en uzun katedrali olan yapının duvar işçiliğinde demir kullanıldığı ortaya çıktı. 

Bulgular, duvar işçiliğinde demirin yaygın kullanımının, uzmanların varsaydığı kadar modern olmadığını gösteriyor. Katedralin çeşitli yerlerinde, bazıları 1160’ların başına dayanan binlerce zımba olduğu görüldü. Bu da Notre Dame’da çalışan Ortaçağ işçilerinin, 19. yüzyılda başlayan restorasyon çalışmalarından çok daha önce bu mimari tekniği kullandığını gözler önüne seriyor.

Zemindeki kırık zımba. Analiz için kesildiği yer kırmızı çizgiyle gösterilmiş. Fotoğraf: PLOS ONE

Arkeologlar Notre Dame’da bulunan demir armatürlerin, Soisson Katedrali’nin inşasından 20 yıl, Bourges Katedrali’nin yapılmasından ise 40 yıl önce tasarlandığını tahmin ediyor. Şimdiye kadar bu iki gotik yapı da sistematik demir duvar işçiliğinin ilk örnekleri sayılıyordu.

Arkeologlara göre Notre Dame’ın inşasından sorumlu ilk mimar apaçık rakiplerinin önündeydi. Zira katedralle aynı dönemde inşa edilen diğer binalarda kemerler arasına gerilmiş ahşap bağlantı çubukları kullanılırken, o Notre Dame Katedrali’nde daha dayanıklı ve kolay gizlenebilen bir malzeme kullanarak cesurca davranmıştı.

Bu akıllıca takviyeler işe yaradı, 13. yüzyılda katedrale yapılan eklemeler ve güçlendirmeler, sonraki mimarlar tarafından da taklit edildi.

Metal kullanımının bir örneği de, Notre Dame’ın nefinde kullanılan yüzlerce zımba. Bunların ne zaman kullanıldığı tam olarak kestirilemese de 1170 ile 1190 yılları arasında görevlendirilen daha sonraki bir mimarın eseri olduğundan şüpheleniliyor. Yine de bu ikinci mimarın zımba tekniğini kendisinden önceki duvar ustasından aldığı tahmin ediliyor. O da muhtemelen tekniği kendisinden sonraki ustaya aktardı.

a) Üst duvarların demir zımbaları. b) Nefin monolitik sütunlarının içindeki demir zımbalar. c) Kürsüdeki demir zımbalar. Fotoğraf: PLOS ONE