Atıklardan kurtulmanın sırrı plastik yiyen kurtçukların ağzında mı?

İlk bakışta hiçbir özelliği yokmuş gibi görünen petek güvesinin larvaları çağımızın en büyük çevre sorunlarından plastik kirliliği krizinde en güçlü silahlarımızdan biri olabilir.

Petek kurdu ya da balmumu kurdu olarak bilinen galleria mellonella arı kolonilerinde en yaygın görülen parazit canlılardan. Kovanların içine bıraktığı yumurtaları burada açılıyor ve larvaları da peteklerdeki balmumunu yiyerek gelişiyor. Dolayısıyla arıcıların hiç düşünmeden kurtulmak isteyeceği canlılar.

Ancak 2017’de moleküler biyolog Federica Bertocchini omurgalıların embriyonik gelişimini araştırdığı sırada bu canlılarla ilgili oyunun kurallarını baştan yazabilecek bir şey keşfetti.

Aynı zamanda amatör bir arıcı olan Bertocchini kovan temizliği yaptıktan sonra bu kurtları plastik bir torbanın içine koyup attı. Kısa süre sonra torbada küçük delikler oluştuğunu gördü. Plastik torbadaz kurtların ağzının değdiği yerlerin anında çözülmeye başladığını gördü. Bertocchini’nin Arşimet’in evraka anına benzettiği bu an hikayenin, araştırma projesinin de başlangıcı.

Bu kurtlar biz insanlar için neredeyse imkansız olan bir şeyi yapabiliyordu: Plastiği yok etmek. Üstelik yemek gibi de hazmediyorlardı.

Bertocchini ve meslektaşları ağızlarındaki sıvıyı incelediğinde bu kurtların iki kritik enzim içerdiğini gördü: Ceres ve Demeter Roma ve Yunan mitolojisindeki tarım tanrıçalarından adını alan bu enzimler plastikte bulunan polietileni oksitleyebiliyordu, yani temas ettiği an materyali parçalıyordu.

O zaman salalım bu kurtlardan bolca doğaya, yiyip bitirsinler plastiği, sorun çözülsün diye düşünebilirsiniz. Ancak  arı kovanlarına zarar verme becerileri nedeniyle bu ekosistemimiz için tehlikeli bir seçenek. Yine de plastik krizinin çözümünde kurtların ürettiği bu enzimler umut vadediyor.

Bertocchini şimdi biyoaraştırma girişimi Plasticentropy France teknoloji bölümünün başında ekibiyle birlikte bu enzimlerin plastiği parçalamada yaygın kullanımının uygulanabilirliği üzerine çalışıyor. Nihai amaç bu enzimleri plastik atıklar üzerinde kullanabilmek.

Plastik krizinde geldiğimiz noktada yılda 400 milyon ton plastik atık ürettiğimiz ve şimdiye kadar plastik atıkların yalnızca yüzde 9’unun geri dönüştürüldüğü hesaba katınca bu minik canlıların ağzında gizli potansiyel çözüme ne kadar ihtiyacımız olduğu daha net anlaşılıyor.

Mikroplastiklerin bir korkutucu etkisi daha: Kalbimiz de tehdit altında