Yapay zekanın enerji ihtiyacına Sam Altman’ın önerisi: Nükleer füzyon

Yapay zeka enerjiye aç bir teknoloji. Nasıl ki biz hayatımızı idame ettirebilmek için her gün bir şeyler yiyip içmek zorundaysak yapay zekanın da hayatta kalabilmesi için verilerle beslenmesi gerekiyor. Bu verileri internetin derinliklerinden çıkarıp almak da bunları depolamak da belli miktarda elektrik harcanmasını gerektiriyor. Ancak yapay zekayı daha akıllı hale getirmek için ödenmesi gereken bir bedel var: Yarattığı devasa karbon ayak izi.

ChatGPT’nin geliştiricisi OpenAI’ın CEO’su Sam Altman ise çözüm ortada: Nükleer füzyon.

Altman’ın bizzat kendisi de füzyona 100 milyonlarca dolarlık yatırım yaptı. Son röportajında ise “temiz enerjinin kutsal kâsesi” görülen bu yöntemin eninde sonunda yapay zekanın ilerlemesi için gerekli olan yüksek miktarda gücü sağlayacağını öne sürdü.

Ocak ayında bir mülakat sırasında Altman “Bir atılım olmadan istediğimiz noktaya ulaşmanın imkanı yok, füzyona ihtiyacımız var” dedi. Sonra geçen ay podcast yayıncısı ve bilgisayar bilimci Lex Fridman ona yapay zekanın “enerji bulmacasını nasıl çözeceği” sorusunda Altman bir kez daha füzyonu işaret etti.

Nükleer füzyon niye yaygın değil?

Güneş ve yıldızlarda yaygın bir şekilde görülen nükleer füzyonun Dünya’da yaygınlaşması ve ticarileşmesi için daha yıllar gerekiyor. Çünkü dünyada bu reaksiyonu meydana getirebilecek ısı ve basınç doğal olarak bulunmuyor. Nükleer füzyon iki atomun birleşmesiyle ortaya çıkan bir tepkime. Burada birleşme söz konusu olduğundan geriye atık madde kalmıyor.

Ancak iki atomun birleşebilmesi için 150 milyon dereceye varan bir ısı gerekli. Ayrıca atomlar birleşirken reaktörün dış duvarlarına temas etmemesi gerekiyor yoksa büyük bir patlama sonucu reaktör zarar görebilir. Bilim insanları tokamak denen füzyon reaktörünü kullanıyor ama bunun da üretim için pek yeterli olduğu söylenemez.

Bazı uzmanlara göre Altman’ın yapay zeka sektöründeki enerji ihtiyacı için henüz ticarileştirilmemiş bir alana bel bağlaması aslında enerji ihtiyacının nasıl karşılanacağı sorusuna yanıt vermedeki başarısızlığının bir göstergesi.

İngiltere’deki Manchester Üniversitesi’nde nükleer füzyon alanında araştırma görevlisi olarak çalışan Aneeqa Khan CNN International’a verdiği demeçte “Güneş’in merkezindeki koşulları Dünya’da yeniden yaratmanın büyük bir zorluk olduğunu” ve füzyon tepkimesinin en azından bu yüzyılın ikinci yarısına kadar hazır olmasının mümkün olmadığını belirtti.

“Füzyonla iklim krizine karşı mücadele etmekte çok geç kaldık” diyen Khan kısa vadede fisyon ve yenilenebilir enerji gibi elimizdeki düşük karbonlu teknolojileri kullanmamız gerektiğini belirtiyor. Fisyonda füzyonun tersi olarak atom parçalanıyor ve bunun sonucunda ortaya dünya için zararı atıklar çıkabiliyor.

Enerji ihtiyacı 40 milyon haneye sağlanan elektrikle aynı miktarda olacak

Uluslararası Enerji Ajansı tarafından yakın zamanda yapılan bir analiz veri merkezleri, kripto para ve yapay zekadan kaynaklanan elektrik tüketiminin önümüzdeki iki yıl içinde iki katına çıkabileceğini gösteriyor. Halbuki iki yıl öncesine kadar bu sektörün dünya genelindeki elektrik ihtiyacı yaklaşık yüzde ikiden ibaretti.

İhtiyaç kısmen veri merkezlerindeki artıştan kaynaklanıyor. Boston Consulting Group’un analizine göre veri merkezlerinin elektrik tüketimi 2030 yılına kadar üç katına çıkabilir ve bu miktarın ABD’de aşağı yukarı 40 milyon eve elektrik vermeye tekabul edeceği tahmin ediliyor.

Friends of the Earth’ün iklim dezenformasyon programı direktörü ve YZ ve iklim konulu bir raporun ortak yazarı Michael Khoo CNN International’a verdiği demeçte “zor kararlar almak zorunda kalacağımızı” belirterek “Ya o elektrik binlerce eve gidecek ya da yapay zeka araçlarına güç veren veri merkezlerine” diyor.

Bununla birlikte OpenAI’ın ortağı Microsoft, yapay zekanın sürdürülebilir çözümler bulmak için güçlü bir araç olduğunu savunuyor. Teknoloji mevcut durumda hava durumunu tahmin etmek, dünyadaki kirlilikleri gözlemlemek, ormansızlaşmayı haritalandırmak ve eriyen buzulları izlemek için kullanılıyor. Boston Consulting Group’un yayınladığı bir rapora göre yapay zeka küresel ısınmaya neden olan kirliliğin yüzde 10’u ortadan kaldırmamıza yardımcı olabilir.

Ayrıca bu teknolojiyi nükleer füzyon alanındaki çalışmaları ilerletmek için kullanmak da mümkün. Şubat ayında Princeton’daki bilim insanları nükleer füzyon reaksiyonlarındaki olası istikrarsızlıkları tahmin etmek için yapay zekayı kullanmanın bir yolunu bulduklarını açıklamıştı. O çalışmada yer alan bilim insanlarından biri de Türk’tü bu arada.

Nükleer füzyon enerjisi üretiminde en büyük sorunlardan birinin çözümü yapay zekada olabilir