Birkaç dil bilmenize rağmen geçirdiğiniz bir kaza sizi konuşamayacak hale getirebilir. Bu durumda bildiğiniz dillerin karşınızdaki insanlarla iletişim kurmanızı sağlayamadığı için işe yaramaz hale gelir. İşte bunu yaşayan bir kişi yapay zeka ile desteklenen beyin implantı takıldıktan sonra İspanyolca ve İngilizce arasında iletişim kurmayı başarabildi. Beyin implantları artık kullanıcıların düşüncelerini kelimelere çeviriyor, bunda garipseyecek bir şey yok ancak geliştirilen bu yeni cihaz, iki dili birden kullanmasıyla türünün ilk örneği oldu.
Nature Biomedical Engineering dergisinde yayınlanan çalışmanın bulguları, beynimizin dili nasıl işlediğini gözler önüne seriyor. Sözlü olarak iletişim kuramayan insanlar bu teknolojinin kullanıldığı cihazlar sayesinde gelecekte birçok dili konuşacak hale gelebilirler.
Çalışmaya konu olan kişi Pancho lakaplı biri. 20 yaşında geçirdiği felç sonucu vücudunun büyük kısmı felç oldu. İnleyebiliyor, homurdanabiliyor ama ağzından net bir kelime çıkmıyordu. Otuzlu yaşlarına geldiğinde Pancho’nun yolu, geçirdiği felcin beyni üzerindeki kalıcı etkilerini araştıracak olan beyin cerrahı Edvard Chang ile kesişti. 2021’de yayınlanan bir çalışmada Chang’ın ekibi, sinirlerindeki aktiviteyi kaydetmek için Pancho’nun beynine cerrahi işlemle elektrotlar yerleştirdi. Bu elektrotlar sayesinde Pancho’nun zihninden geçenler ekranda kelimelere dönüştü.
Pancho’nun ilk cümlesi “My family is outside” (Ailem dışarıda) şeklinde ekrana yansıdı. Halbuki Pancho’nun anadili İspanyolcaydı ve İngilizceyi felç geçirdikten sonra öğrenmişti. Chang, “Bir kişinin konuştuğu dil kimliğiyle de bağlantılıdır. Bu yüzden uzun vadeli amacımız kelimeleri değiştirmek değil, insanlar arasındaki bağlantıyı yeniden sağlamak oldu” diyor.
Ekip hedefine ulaşmak için Pancho’nun iki dilliliğini deşifre edip eş zamanlı çevirebilecek bir yapay zeka algoritması geliştirdi. Algoritma eğitilirken Pancho’nun söylemeye çalıştığı 200 kadar kelime kullanıldı. Bu kelimeler oluşturulurken elektrotlar tarafından kaydedilen farklı nöral kalıplar oluşturuldu.
Araştırmacılar daha sonra İspanyolca ve İngilizce modülden oluşan yapay zeka sistemini Pancho’nun söylemeye çalıştıklarını cümlelere uyarlamaya çalıştı. İspanyolca modül bir cümleyi seçerken nöral kalıba en uygun İspanyolca kelimeyi seçiyordu. İngilizce modül de aynı tekniği kullanıyordu. Her iki modülde de sadece nöral eşleşmeye değil, bir kelimeden sonra neyin geleceğine dair tahmin de yapılır. Örneğin “I”dan sonra “am” (I am) gelme olasılığı “not” (I not) gelme olasılığından yüksektir.
Sonuç olarak hem İspanyolca hem de İngilizce cümle oluşturuluyor ama o sırada en yüksek puanı hangi dil almışsa ekranda o gösteriliyor. Araştırmacılar modüllerin akıldan geçen ilk kelimeye göre İngilizce ve İspanyolcayı yüzde 88 doğrulukla ayırt edebilmiş. Doğru cümleyi ise yüzde 75 doğruluk payıyla kurmuş.
Yapay zeka dizüstü bilgisayarları canlandırabilir mi? Karşınızda Microsoft’un Copilot+ PC’si
Fotoğraf: Zephyr/SPL 
Oyunlar ve Bulmacalar