‘Zombi yıldız’la tanışın: Magnetarların gizemine ışık tutabilir

HD 45166 adındaki bir yıldız, 100 yılı aşkın bir süredir gözlemlenmesine rağmen şimdiye kadar geleneksel yıldız modelleriyle açıklanamıyordu ve helyum bakımından zengin olması, Güneş’ten birkaç kat daha büyük olması dışında hakkında çok az şey biliniyordu.

Dün Science dergisinde yayımlanan bir çalışmanın yazarı ve Amsterdam Üniversitesi’nde astronom olan Tomer Shenar, “Bu yıldız takıntım haline geldi” diyor. Çalışmanın bir diğer yazarı ve ESO astronomu olan Julia Bodensteiner ise, “Tomer ve ben HD 45166’ya ‘zombi yıldız’ diyoruz. Bunun nedeni hem yıldızın oldukça eşsiz olması hem de Tomer’i de zombiye dönüştürmesi” diye belirtiyor.

Daha önce de helyum bakımından zengin yıldızlar üzerine çalışan Shenar, manyetik alanların gizemi çözebileceğini düşündü. Manyetizmanın yıldızların davranışlarını etkilediği biliniyor ve geleneksel yıldız modellerinin, Monoceros takımyıldızında yaklaşık 3000 ışık yılı uzaklıkta bulunan HD 45166’ya neden uymadığını pekâlâ açıklayabilirdi. Shenar, “Literatüre bakarken kafamın içinde yıldız çaktı ve dedim ki ‘Ya bu yıldız manyetikse?'” diyor.

Shenar ve ekibi, dünyanın dört bir yanındaki gözlem tesislerini kullanarak yıldızı incelemeye koyuldu. Esas gözlemler ise Şubat 2022’de Kanada-Fransa-Hawaii Teleskobu üzerinde manyetik alanları tespit edip ölçebilen bir alet kullanılarak gerçekleştirildi. Ekip ayrıca ESO’nun Şili’deki La Silla Gözlemevi’nde bulunan FEROS’un arşiv verilerinden faydalandı.

Gözlemler tamamlandıktan sonra Shenar, Royal Military College of Canada’da yıldızlarda manyetizma konusunda uzman Gregg Wade’den verileri incelemesini istedi ve istediği cevabı aldı: “Bu şey kesinlikle manyetikti.”

Shenar’ın ekibi yıldızın 43 bin gauss gücünde bir manyetik alana sahip olduğunu tespit etti. Bu da HD 45166’yı bugüne kadar keşfedilen en manyetik yıldız haline getiriyor. Ayrıca bu, helyumdan oluşan ilk güçlü manyetik yıldızın da keşfi.

Ekip, HD 45166’nın daha önce tahmin edilenden daha az kütleye sahip olduğunu ve bu yıldızın helyum zengini iki küçük yıldızın birleşmesiyle oluştuğunu keşfetti. Bodensteiner, “Bulgularımız HD 45166 hakkındaki görüşlerimizi tam anlamıyla yeniden şekillendirdi” diyor.

Bu çalışma aynı zamanda HD 45166’dakinden en az bir milyar kat daha güçlü manyetik alana sahip karmaşık ölü yıldızların kökenine dair de ipuçları veriyor. Ekibin tahminlerine göre bu yıldız, ömrünü bir magnetar olarak tamamlayacak. Kendi yerçekimi altında çökerken manyetik alanı güçlenecek ve yıldız, sonunda yaklaşık 100 trilyon gauss manyetik alana sahip, oldukça karmaşık bir çekirdek haline gelecek.

İsmet Berkan’la uzlaşmaz çelişkimiz