Fosil yakıt ararken bol miktarda temiz enerji kaynağı buldular

Fransa Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’nde araştırma direktörü Jacques Pironon ve Philippe De Donato yeraltındaki kaya oluşumlarının suda çözünmesiyle ortaya çıkan gazları analiz edebilen ve “dünyada ilk” dedikleri özel sondayı kullanarak Lorraine maden yatağının altındaki metan miktarını ölçmeye çalışıyordu.

Sonda birkaç yüz metre aşağıda düşük yoğunluklarda hidrojen buldu. Pironon CNN’e yaptığı açıklamada bunun kendileri için sürpriz olmadığını söyledi. Sonuçta bir sondaj kuyusunun yüzeye yakın kısımlarında pekâlâ küçük miktarda hidrojen bulunabilirdi. Ancak sonda derine indikçe hidrojen yoğunluğu artmaya başladı. 1100 metre derinlikte yüzde 14 olan hidrojen 1250 metre derinliğe inildiğinde yüzde 20’ye çıkıyordu.

Pironon bunu şaşırtıcı bulduklarını söylüyor. Çünkü bu altta büyük bir hidrojen rezervuarı olduğuna işaret ediyordu. Hesapladılar ve maden yatağının 6 milyon ila 250 milyon metrik ton hidrojen içerebileceği kanaatine vardılar. Pironon bunun şimdiye kadar keşfedilen en büyük “beyaz hidrojen” yataklarından biri olabileceğini söylüyor.

Beyaz hidrojen nedir?

Peki nedir bu beyaz hidrojen? “Doğal”, “altın” ya da “jeolojik” hidrojen olarak da adlandırılan beyaz hidrojen yer kabuğunda doğal olarak bulunuyor ve temiz enerji kaynağı olmasıyla iklim açısından da kutsal kâse gibi bir şey.

Yakıldığında sadece su üreten hidrojen havacılık, gemicilik ve çelik üretimi gibi ihtiyacını güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarıyla karşılaması neredeyse imkansız olan endüstriler için potansiyel temiz enerji kaynağı olarak cazip bir kaynak. Ne var ki, evrende en bol bulunan element olsa da hidrojen genellikle diğer moleküllerle birlikte bulunuyor. Şu anda ticari amaçlı kullanılan hidrojen neredeyse tamamen fosil yakıt kullanılan bir süreçten geçerek üretiliyor.

Farklı hidrojen türlerini ifade etmek için gökkuşağı renkleri kullanılıyor. Mesela “gri” hidrojen metan gazından, “kahverengi” kömürden elde ediliyor. “Mavi” hidrojen, gri ile aynı, ancak burada ortaya çıkan kirlilik atmosfere karışmadan önce kontrol altına alınıyor.

İklim açısından en umut verici olanı, suyu yenilenebilir enerji kullanılarak ayrıştırılan “yeşil” hidrojen. Ancak üretimi küçük ölçekli ve pahalı. Bu nedenle bol bulunan ve hiç kullanılmamış temiz beyaz hidrojene ilgi son birkaç yıldır artmış durumda. Üstelik beyaz hidrojen üretmek için çeşitli yollar var ama büyük hidrojen yataklarının oluşumuyla bazı belirsizlikler  sürüyor. Jeologlar suyun demir açısından zengin kayalarla tepkimeye girerek hidrojen ürettiği “serpantinleşme” ve su moleküllerinin radyasyonla parçalandığı “radyoliz” süreçlerine odaklanıyor.

Beyaz hidrojen yatakları ABD, Doğu Avrupa, Rusya, Avustralya, Umman, Fransa ve Mali dahil, dünyanın dört bir yanında bulunuyor. Bazıları tesadüfen, bazıları ise “peri daireleri” denen oluşumların incelenmesiyle keşfedildi. Kimi uzmanlar küresel çapta 10 milyarlarca ton beyaz hidrojen olduğunu tahmin ediyor. Bu doğruysa şu anki yıllık 100 milyon ton hidrojen üretiminin ve 2050 yılına kadar üretilmesi öngörülen 500 milyon tonun çok üstünde bir miktardan bahsediyoruz.

Yine de uzmanlar uyarıyor: Bu beyaz hidrojenlerin çoğu çok büyük bir ihtimal küçük birikintiler halinde ya da çok uzak kıyılarda, çıkarılması mantıklı olamayacak kadar derinde. Gerçi yüzde birini bile çıkarıp kullanabilsek 200 yıl boyunca 500 milyon ton hidrojene sahip olabiliriz.

BAE, temiz enerji ve hidrojende Türkiye ile işbirliği yapmak istiyor