Sıcakları getiren El Nino bitiyor, yerine serin kız kardeşi La Nina geliyor: Peki sahiden dünya serinleyecek mi?

Dünyamız küresel iklim kriziyle yaşıyor; bunun sebebi atmosferimizdeki sera gazlarının artması. Başta karbon dioksit olmak üzere bu gazlar, güneş ışınlarının dünyadan uzaya yansımasını azaltıyor, o yüzden bir sera etkisi yaratıyor ve küresel düzeyde havalar, okyanuslar her şey ısınıyor.

Bu, uzun dönemli bir eğilim ve iklimi kalıcı olarak değiştirme riskini içerdiği için ‘kriz’ diye adlandırılıyor. Bir de dünyamızın zaten var olan iklim döngüleri var. Bunlardan birinin adı ‘El Nino.’ İspanyolca bu sözcük ‘Yaramaz çocuk’ anlamına geliyor. El Nino her seferinde küresel düzeyde iklimi birkaç yıllığına etkiliyor ve havaları ısıtıyor. Onun bu etkisi, küresel iklim kriziyle birleşince bu kez iyice büyüdü, 2023 yılı tarihe bugüne kadar kaydedilmiş en sıcak yıl olarak geçti.

Neyse ki bir ‘sevindirici’ haber var: El Nino bitiyor, yerine onun kız kardeşi La Nina geliyor. La Nina ise havaları birkaç yıllığına serinleten bir fenomen.

Anadolu Ajansının yaklaşık bir yıl süren El Nino’nun etkilerini ele aldığı haber dosyasına göre 2023 dünyada tüm zamanların en sıcak yılı olarak kayıtlara geçti. Bundan önceki en sıcak yıl olan 2016’da fark 0,15 dereceydi. Amerikan Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi (NOAA) verileri geçen yıl küresel ortalama sıcaklığın 20’inci yüzyıl ortalamasının yani 13,9 derecenin 1,18 derece üstüne çıktığını gösteriyor.

Bilim insanları küresel ısınmaya neden olan sera gazı salımına ek olarak geçen yıl kırılan küresel ortalama sıcaklık rekorunun ardında yatan bir diğer faktörün El Nino hava olayı olduğunu belirtiyor.

Bir yılda 248 gün rekor sıcaklık

Avustralya Meteoroloji Ofisi’nden yapılan açıklamaya göre Haziran 2023’te başlayan El Nino nisan ayının ortalarında sona erdi ve başladığı dönemden 15 Mayıs’a kadar geçen yaklaşık bir yıl içinde rekor sıcaklık yaşanan gün sayısı 248 oldu.

Ocak-şubat-mart-nisan en sıcak aylar olarak kayıtlara geçerken 15 Nisan ila 15 Mayıs tarihleri arasında da sıcaklıklar rekor düzeyde seyretmeye devam etti. El Nino’nun sona erdiği 15 Nisan’dan 15 Mayıs tarihine kadar 30 günün 17’sinde rekor sıcaklık yaşandı, son 13 günün tamamı rekor sıcaklık olarak kayıtlara geçti.

‘Temmuz ortasına kadar etkileri sürecek’

Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Levent Kurnaz El Nino’nun ölçülüp belirlendiği Peru kıyılarından itibaren şiddetinin sona erdiğini söyledi.

Dünya genelinde El Nino’nun etkilerinin temmuz ortalarına kadar süreceğini ve bu süre içinde yeni sıcaklık rekorları beklediklerini aktaran Kurnaz El Nino’nun başından itibaren 11 ayın tamamında sıcaklık rekoru kırıldığını, muhtemelen 12’nci ay olan mayısın da rekor sıcaklıklarla sona ereceğini söyledi.

2013’ten bu yana sıcaklık rekoru kırılan gün sayısı. Grafik: AA

Son El Nino hava olayının 1998 ve 2016’dakileri gibi ‘Süper El Nino’ olmadığını vurgulayan Kurnaz sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu aşırı kuvvetli değildi, ancak iklim değişikliğinin üzerine bindiği için sıcaklıklar rekor kırdı. Bu nedenle aylarca dünya genelinde kırk türlü bela gördük ve bunları yine görmeye devam edeceğiz. İklim değişikliği nedeniyle dünya genelinde devamlı yukarı doğru giden bir ortalama sıcaklık var. Bu etki sürerken bazı zamanlarda sıcaklık daha fazla yukarı gidiyor, bazı zamanlarda daha az yukarı gidiyor. Fazla yukarı gitmesine El Nino, daha az yukarı gitmesine La Nina diyoruz ama her durumda sıcaklıklar yukarı doğru gidiyor. Artık El Nino olduğunda hava sıcaklıklarının aşağı yukarı rekor kıracağını söyleyebiliyoruz. El Nino üç sene hiç görülmese, La Nina bile olsa yüksek sıcaklık rekoru kırılır çünkü arka taraftaki iklim değişikliği çok şiddetli hale geldi.”

‘Yaz gittikçe uzuyor, kış kısalıyor’

Nisan ayı sonunda dünya genelinde çok büyük sıcaklık artışları yaşandığını, mayıs başında ise havaların serinlediğini hatırlatan Kurnaz sözlerini şöyle sürdürdü: “İklim değişikliğiyle birlikte bütün bu oynaklıklar da şiddetleniyor. İstanbul’da bu oynaklıkları görüyoruz. Nisan sonu, mayıs başında İstanbul’da yaşanan hava serinlemesi anormal değildi, mevsim normallerinin alt sınırındaydı sıcaklıklar. Ancak öncesindeki haftalarda 26-28 dereceleri gördük ve yaz geldi gibi bir tablo oldu. Bu oynaklık artıyor ve bu nedenle mevsimler kaydı diyoruz. Yaz gittikçe uzuyor, kış gittikçe kısalıyor, baharlarda gittikçe çok oynak dönemler oluyor. Bazı günler mevsim normallerinin üst sınırında sıcaklıklarda oynama oluyor, bazı günlerde ise alt sınırda oynama oluyor.”

Son 53 yılın en sıcak nisan ayıydı