Sıradan insanın ömrü boyunca ancak salabileceği karbonu milyarder 90 dakikada ‘hallediyor’

İngiltere merkezli uluslararası yardım kuruluşu Oxfam’ın raporu dünyanın sonunu zenginlerin getireceğine işaret ediyor. ‘Karbon Eşitsizliği Öldürür’ isimli rapor türünün ilk örneği. Özel jetler, lüks yatlar, çevre kirleten endüstrilere yatırımların emisyonları izlendi ve ultra zenginlerin eşitsizlik, açlık ve ek ölümleri (normal veya kriz dışı koşullarda beklenenden daha çok sayıda ölümü) körüklediğini ortaya koydu.

Rapora göre dünyanın en zengin insanlarının tüketimi küresel ısınmayı 1.5 dereceyle sınırlamayı giderek zorlaştırıyor. Öyle ki Oxfam analizi dünyadaki herkesin ortalama bir milyarderle aynı oranda gezegeni ısıtan gazlar yayması durumunda, 1.5 derece sınırı içinde kalmak için kalan karbon bütçesinin bugünkü dört yıllık tahmin yerine iki günden daha kısa sürede tükeneceğini söylüyor.

Zenginlerin lüks özel jet gibi lüks ulaşım şekilleri ve kirletici endüstrilerde kurdukları dev şirketleri iklim krizine neden olan küresel ısınmayı nasıl körüklediğine dair detaylı kanıtlar sunuluyor. İklim krizine neden olacak en az katkıyı yaptıkları halde bunun en tehlikeli sonuçlarıyla yüzleşenlerse dünyanın en yoksul ülkeleri ve kesimleri oluyor. Raporun odaklandığı üç madde üzerinde yapılan analizlerin sonucu şöyle:

Küresel eşitsizlik: En zengin yüzde 1’in emisyonları 1990’dan bu yana küresel ekonomik çıktının 2,9 trilyon dolar düşmesine neden oldu. Bunun en büyük etkisi iklim bozulmasından en az sorumlu olan ülkelerde görülecek. Düşük ve düşük-orta gelirli ülkeler 1990 ile 2050 arasında kümülatif gayri safi yurtiçi hasılalarının (GSYH) yaklaşık yüzde 2,5’ini kaybedecek. Öte yandan yüksek gelirli ülkeler ekonomik kazançlar elde edecek.

Açlık: En zengin yüzde 1’in emisyonları 1990 ile 2023 arasında yılda 14,5 milyon insanı beslemeye yetecek kalori sağlayabilecek ekin kayıplarına neden oldu. Bu 2023 ile 2050 arasında yılda üç kat artıp 46 milyon insana yükselecek ve özellikle Latin Amerika ve Karayipler etkilenecek.

Ölüm: 2120 yılına kadar sıcaklık kaynaklı ek ölümlerin yüzde 78’i düşük ve düşük-orta gelirli ülkelerde meydana gelecek.

Onlar jetleriyle havada, yatlarıyla denizdeyken…

Rapor zenginlerin jet kullanma alışkanlığına dair çarpıcı veriler sunuyor. Dünyanın en zengin 50 milyarderi sadece bir yılda ortalama 184 uçuş yaptı, 425 saati jetleriyle havada geçirdi. Bu seyahat şekliyle saldıkları karbon miktarına ortalama bir insan ancak 300 yıl yaşaması durumunda ulaşabilir. Yatlara gelince durum daha da vahim. Aynı sürede ortalama bir insanın 860 yılda üretebileceği kadar karbon emisyonuna neden oldu.

Dünyanın en zengin insanı olma unvanı için Elon Musk ile yarışan Amazon’un kurucusu Jeff Bezos örneğin… İki özel jeti bir yılın 25 gününü havada geçirdi. Servetini borçlu olduğu Amazon şirketinin ortalama bir çalışanı bu uçuşların neden olduğu karbon emisyonunu 207 yılda üretebilirdi.

Milyarderlerin lüks yaşam tarzı emisyonları sıradan insanların emisyonlarından çok daha fazla olsa da yatırımlarına bakıldığında bu miktarlar devede kulak kalıyor. Dünyanın en zengin 50 milyarderinin ortalama yatırım emisyonları özel jetler ve süper yatların toplam emisyonlarının yaklaşık 340 katı.

Raporun yazarlarından Alex Maitland süperyatların milyarderlerin açık ara en çok kirliliğe neden olan oyuncakları olduğuna dikkat çekiyor.

Oxfam’ın Genel Direktörü Amitabh Behar durumu şöyle özetliyor: “Ultra zenginler gezegenimize şahsi oyun alanları gibi davranıyor; onu kendi kazançları ve zevkleri için ateşe atıyor. Kirli yatırımları ve lüks oyuncakları yalnızca aşırılığın sembolü değil insanlara ve gezegene doğrudan tehdit.”