İklim krizi faturası: Sandığımızdan erken, sandığımızdan yüklü
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün 2024 yılına dair raporuna göre, Türkiye 8 ayda tam 900 ekstrem doğa olayıyla karşılaştı. Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da en çok zararı yağışlar ve sel verdi.
İklim krizi, dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de önemli ve tehlikeli etkiler yaratmaya devam ediyor. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün 2024 yılının ilk sekiz ayını kapsayan analiz raporuna göre, 53 yılın en sıcak sekiz ayında Türkiye, tam 900 ekstrem doğa olayı ile karşı karşıya kaldı.
136 merkezde aylık maksimum sıcaklık rekoru kırıldı, 8 ayda 900 ekstrem doğa olayı yaşandı. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün ‘Türkiye 2024 Yılı Erken İklim Değerlendirmesi’ verilerine göre Türkiye’de 2024 yılı 8 aylık sıcaklık ortalaması 16,8 derece ölçüldü. Bu değer 14,5 derece olan 1991-2020 normalinin 2,3 derece üzerinde kaydedildi. Bu sonuçla 2024 yılı, 1971’den bu yana gerçekleşen en sıcak yıl oldu.
Türkiye’nin 2024 yılı, iklim değişikliğinin etkilerini en yoğun şekilde hissettiği dönemlerden biri olarak kayıtlara geçti diyebiliriz.
2024 yılı boyunca, sıcaklık ortalamaları uzun yıllar verileriyle karşılaştırıldığında dikkat çekici farklılıklar ortaya çıktı. 2024 yılı mayıs ayı ortalama sıcaklıkları, uzun yıllar ortalamalarının altında kalırken, diğer aylarda ise bu ortalamaların üzerinde sıcaklıklar ölçüldü. Özellikle nisan ayında 4,3 derece ile en fazla sıcaklık sapması yaşandı.
Kış, ilkbahar ve yaz mevsimlerinin ortalama sıcaklıkları, 1991-2020 yılları arasındaki uzun yıllar mevsimlik ortalamalarının üzerindeydi. İlkbahar mevsiminde sıcaklıklar, normalin 1,8 derece; kış mevsiminde 3,3 derece; yaz mevsiminde ise 2,1 derece daha yüksek seyretti.
Ocak – ağustos döneminde kaydedilen sıcaklıklarda en düşük sıcaklık, 31 Ocak 2024’te Ardahan’da eksi 31,3 derece olarak ölçüldü. En yüksek sıcaklık ise 20 Haziran 2024’te Ceylanpınar’da 47,8 dereceye ulaştı. Türkiye genelinde 136 istasyon, kendi aylık maksimum sıcaklık rekorlarını kırarak iklim değişikliğinin etkilerinin derinleştiğini bir kez daha gösterdi.
2024 yılında İzmir’de yaşanan büyük orman yangını, şehrin önemli bölgelerinden biri olan Yamanlar Dağı’nda meydana geldi ve çok geniş bir alana yayıldı. 15 Ağustos’ta gece saatlerinde başlayan bu yangın, ancak 18 Ağustos’ta kontrol altına alınabildi. Yangın, İzmir’in Çiğli, Karşıyaka, Bayraklı ve Bornova ilçelerini doğrudan etkiledi ve özellikle Yamanlar Dağı’nın güney yamaçları büyük zarar gördü.
Yangın süresince hava sıcaklıkları oldukça yüksekti. Çiğli’de sıcaklıklar 34-40 derece, Bayraklı’da 36-41 derece, Karşıyaka’da ise 35-41 derece arasında seyretti. Bu yüksek sıcaklıklar, yangının yayılmasına katkıda bulunan etkenlerden biriydi. Ayrıca, bu dönemde nispi nem değerleri oldukça düşük seviyelere geriledi; Çiğli’de yüzde 19, Bayraklı’da yüzde 10, Karşıyaka’da yüzde 15’e kadar düştü. Düşük nem oranları da yangının daha da hızlı yayılmasına neden oldu. Rüzgar hızları ise kuzey yönünden gelen ve 46 ila 57 km/saat arasında değişen kuvvetli rüzgarlar, yangının büyümesine ve kontrol altına alınmasını zorlaştırdı.
Yangın, Karşıyaka ilçesi Yamanlar Mahallesi Karatepe mevkisinde yerleşim yerlerine kadar ulaştı. Bu süreçte 16 ev tamamen yandı, 87 ev ve 45 işyeri boşaltılmak zorunda kaldı. Yangın, 3 ilçenin sınırlarına yayılıp 2159 hektarlık ormanlık alanda etkili oldu ve büyük bir ekolojik ve maddi hasara neden oldu.
Bu yangın, 2024 yılında Türkiye’de gerçekleşen ekstrem meteorolojik olaylarından biri olarak kayıtlara geçti.
Antalya’da yaşanan şiddetli yağış ve sel ise bölgeyi derinden etkileyen bir başka doğa olayı olarak kayıtlara geçti.
12 Şubat 2024 tarihinde gece saatlerinde başlayan sağanak ve gök gürültülü yağışlar, kısa sürede şiddetini artırarak sel felaketine dönüştü. Dolu ve yoğun yağışlar, su baskınlarına neden olurken, yollar ve alt geçitlerde oluşan su birikintileri, ulaşımın aksamasına yol açtı. Birçok araç sel suları içinde kaldı, sürücüler ve yayalar zor anlar yaşadı.
Bu sel felaketinde ne yazık ki can kaybı da yaşandı. Kepez ilçesindeki Gıyaseddin Keyhüsrev Alt Geçidi’nde mahsur kalan bir otomobilde, bir kişinin hayatını kaybettiği belirlendi. Şiddetli yağışlar ve sel, özellikle Antalya’nın Aksu, Döşemealtı, Kepez, Konyaaltı ve Muratpaşa ilçelerinde etkili oldu. Bu bölgelerde eğitim 1 gün süreyle durduruldu ve pek çok ev ile iş yerini su bastı. Toplamda 3 bin 297 konut, 519 iş yeri ve 46 kamu binası olmak üzere 3 bin 862 bina su baskınlarından etkilendi.
Tarımsal alanda da büyük zararlar meydana geldi. Sel felaketi, 211 çiftçinin seralarını etkiledi ve 1200 dekarlık tarım arazisinde ciddi hasar oluştu. Özellikle seralarda meydana gelen bu zarar, bölgedeki tarımsal üretimi olumsuz etkiledi.
Meteoroloji 4. Bölge Müdürlüğü’nün verilerine göre, selin etkili olduğu bu süreçte Kepez’e 24 saatte metrekareye 304,9 kilogram, Muratpaşa’ya 233,9 kilogram, Konyaaltı’na 129,2 kilogram, Serik’e 106,9 kilogram ve Kemer’e 80,2 kilogram yağış düştü.
Bu yoğun yağışlar, Antalya’yı felç ederek şehir yaşamını ve ekonomiyi ciddi şekilde olumsuz etkiledi.