Tonga volkan patlaması şimdiye kadarki en şiddetli yıldırımları tetiklemiş

Hunga Tonga – Hunga Ha’apai denizaltı volkanının uyanışı bir günden kısa sürdü ancak Peru da dahil olmak üzere en az altı kişinin hayatına mal oldu. Yanardağın kırdığı birçok rekor var: Güçlü patlama ABD’deki tüm nükleer patlamalardan çok daha büyüktü. Tsunami dalgaları kıyıları aşmıştı. Külleri, atmosferin üçüncü katmanına kadar yükselerek, tarihte kayıtlı tüm volkanik patlamalardan daha yüksek bir seviyeye ulaşmıştı. Yaklaşık 60 bin olimpik yüzme havuzunu dolduracak kadar su atmosfere yükselmişti.

ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu’nda volkanolog olarak çalışan Alexa Van Eaton, “Bunun bilim dünyası için bir şova dönüşeceği hemen anlaşıldı. Görmeye alışık olduğumuz her şeyden birkaç kat daha büyüktü. Bu patlamanın bize yeni şeyler öğreteceği açıktı” diyor.

Van Eaton tarafından yürütülen yeni bir çalışma, yıldırım verilerinin analiziyle bu şaşırtıcı olayın daha fazla detayını ortaya çıkardı. Araştırmacılar, bulutun kendi hava sistemini ve şimdiye kadar kaydedilen en şiddetli yıldırım fırtınasını yarattığını buldu. Fırtınanın en şiddetli anında dakikada en az 2600 yıldırım çakmış. Bu miktar dünya tarihinde kaydedilen diğer tüm hava sistemleri, fırtınalar ya da volkanik patlamaların şiddetini alt üst ediyor.

Ekip ayrıca bu verileri kullanarak patlamanın 11 saat sürdüğünü, bunun da daha önce tahmin edilenden birkaç saat daha uzun olduğunu gösterdiğini belirtti.

Van Eaton, patlamadan kaynaklanan kül bulutu sebebiyle uzaydaki uydularla bile yanardağın etrafındaki bölgenin görülemediğini söylüyor. “Bulutun içinden geçerek olay yerinde neler olup bittiğini göremezsiniz” diyen Van Eaton, “Yıldırım bunu yapmamıza yardımcı olabilir… 15 Ocak patlamasının çerçevesini çizebilmek için yıldırım miktarlarını dumanların yüksekliğiyle eşleştirmeyi başardık” dedi.

Şiddetli patlama sonucu volkanik madde ve kül 36 mil yükseğe çıkarak dünya rekoruna imza attı. Van Eaton, magmanın parçalanmasından kaynaklanan hızın, yukarı doğru güçlü bir hava akımı oluşturduğunu ve bunun genellikle gök gürültülü fırtınalarda görüldüğünü söyledi. Volkanların bu şekilde kendi hava sistemlerini yarattıkları biliniyor ancak Van Eaton bunun ‘başka bir seviyede’ olduğunu ve çok şiddetli yıldırımları yarattığını belirtiyor.

Yer ve uydu sensörlerine göre patlama boyunca yaklaşık 200 bin yıldırım çakmış. Yıldırımların bir kısmı deniz seviyesinden 12 ila 19 mil yükseklikte meydana gelmiş ve bu da kayıtlara geçen en yüksek irtifalı yıldırımlar oldu. Yıldırımların yanardağın etrafında genişleyip daralan halkalar oluşturdukları görüldü ki bilim insanları bunu daha önce fark etmemişti.

Araştırmacılar, cihazların birçok yıldırımı kaçırmış olabileceğini belirterek, bu yıldırım miktarının, en düşük tahmin olduğunu söylüyor.

Tonga’daki yanardağ patlaması, ABD’nin şimdiye kadarki en güçlü nükleer denemesine eşdeğermiş