AB liderler zirvesinin taslak metni ortaya çıktı: Türkiye’ye yeşil ışık yolda

Son yıllarda otoriterleşen yönetim modeli nedeniyle Türkiye ile arasına mesafe koyan AB ilişkileri yumuşatmaya hazırlanıyor. AB Konseyi zirvesi taslak sonuç bildirgesine göre AB liderleri Türkiye ile Brüksel ilişkilerinin “aşamalı, orantılı ve geri döndürülebilir şekilde Avrupa Konseyi’nin daha önce aldığı kararlar çerçevesinde ilerletilmesini” talep edecek.

T24’ten Metin Kaan Kurtuluş’un haberine göre taslak metninin 9. maddesinde Türkiye ile ilgili şu karar yer alıyor:

“Avrupa Konseyi Yüksek Temsilci ve Komisyon’un AB-Türkiye siyasi, ekonomik ve ticari ilişkileri konusunda değerlendirmelerini göz önünde bulundurarak AB-Türkiye ilişkileri hakkında stratejik bir müzakere yaptı. Avrupa Konseyi önceki konsey kararları doğrultusunda ve gerektiğinde AB Konseyi’nin ilave yönlendirmesine tabi olarak aşamalı, orantılı ve geri döndürülebilir şekilde ortak bildirime ilişkin çalışmaların ilerletilmesini talep eder.”

Taslak metinde ayrıca Kıbrıs sorununa da özellikle vurgu yapıldı. Sonuç bildirgesi kabul edilirse AB bir kez daha Kıbrıs sorununun Birleşmiş Milletler’in belirlediği çerçevede ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarına uygun şekilde çözülmesini talep edecek. AB’nin hiç değişmeyen bu görüşü Komisyon ve Borrell raporunda da vurgulanmış, AB-Türkiye ilişkilerinin ilerlemesi için aşılması gereken zorluklardan biri olarak tanımlanmıştı.

BM çerçevesi ve BMGK kararları adanın federasyon şeklinde, tek bir devlet ve tek bir bayrak altında iki toplumun hükümette orantılı temsiliyle birleşmesini öngörüyor. Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ise mevcut şartlarda adada eşit ve uluslararası tanınırlığa sahip iki devlet olmasını savunuyor. 2004’te Annan Planı’nın Rum kesimi tarafından reddedilmesinin ardından AB üyesi olan Güney Kıbrıs Rum Yönetimi AB içinde tüm adayı temsil ediyor ve Türkiye’yle ilgili konularda sıklıkla bunu koz olarak kullanıyor. 2017’de Crans Montana görüşmelerinin çökmesinden bu yana Kıbrıs barış sürecinde ciddi bir ilerleme kaydedilmedi.

AB liderleri taslak metinde Maria Angela Holguin Cuéllar’ın Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Şahsi Kıbrıs Temsilcisi olarak atanmasından da memnuniyetlerini dile getirmeye hazırlanıyor. Cuéllar göreve geldikten sonra hemen hem Türk hem de Rum tarafıyla görüşmelere başlamıştı.

Metinde ayrıca şu ifadelere yer verildi:

“AB elindeki uygun tüm araçlarla BM liderliğindeki süreci desteklemek için aktif bir rol oynamaya hazırdır. AB Kıbrıs çözüm sürecinin tekrar başlatılmasına ve ilerleme kaydedilmesine kayda değer bir önem veriyor. Bu AB-Türkiye işbirliğine de önemli katkı sağlayabilir.”

Taslak metinde yer alan “geri döndürülebilir şekilde” ifadesi AB’nin Türkiye’nin attığı bir adımı “yanlış” bulması durumunda gümrük birliği modernizasyonu ve vize kolaylığı gibi konularda alınacak kararları iptal edebileceğine işaret ediyor. Benzer ifadeler Avrupa Birliği Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve AB Komisyonu tarafından hazırlandığı için “Borrell raporu” olarak da anılan AB-Türkiye ilişkilerine dair Komisyon raporunda da kullanılmıştı.

Taslakta Türkiye’nin donmuş üyelik müzakereleriyle ilgili vurgu yok, sadece ilişkilerin geliştirilmesi ifadesi yer alıyor. AB’nin siyasi yönünü belirlemekle yükümlü, üye ülkelerin başbakan/devlet başkanlarından oluşan Avrupa Konseyi 17-18 Nisan’da toplanacak.

İki tarafın da yararına adımlar atılabilir

AB-Türkiye ilişkilerine dair Komisyon raporu AB-Türkiye ilişkilerinin “hem Ankara’nın hem de Brüksel’in çıkarına olacak adımlarla” güçlendirilmesini öneriyordu. AB son yıllarda Türkiye ile ilişkilerin üyelik müzakerelerinin gölgesinden çıkararak bağımsız olarak değerlendirilmesinin yollarını arıyordu.

Raporda öne çıkan maddelerden biri uzun yıllardır konuşulan ‘gümrük birliği modernizasyonu’ konusu oldu. Raporda “Mevcut Gümrük Birliği’nin sınırları göz önüne alındığında yalnızca etkili bir anlaşmazlık çözümü mekanizması ve güvenceler de eklenmek üzere kapsamlı modernizasyon AB-Türkiye ekonomik ilişkisinin tüm potansiyelinden yararlanılmasına olanak tanıyacaktır” dendi. Borrell raporla ilgili basın toplantısında Gümrük Birliği’nin modernizasyonunun gerçekleşmesi için Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de istikrarı sağlamak ve Karadeniz’de Rusya’ya yaptırımların delinmemesi için gerekli adımları atması, Brüksel’le iletişimde kalması gerekeceğini ifade etti.

Komisyon raporunda üye devletlere belli Türk vatandaşlarının vize başvurularını kolaylaştırmak için atılabilecek adımları araştırma önerisi yapıldı. Bu grupta iş insanları, öğrenciler, aile fertleri Avrupa Birliği ülkelerinde yaşayan Türk vatandaşları bulunması önerildi. Raporun ilgili kısmında “Bu aynı zamanda, uzun geçerliliğe sahip çok girişli vizelerin verilmesine olanak sağlamak amacıyla Vize Kanununun esnekliklerinden tam olarak faydalanmayı da içermelidir” dendi.

Raporda vize serbestisinin ise Türkiye’nin gerekli bütün kriterleri karşılamasına bağlı olduğu tekrar vurgulandı. Türkiye’nin vize serbestisi için karşılaması gereken altı kriter arasında en çok öne çıkan Terörler Mücadele Kanunu’nun güncellenmesi konusu ve bu konuda taraflar arasında fikir ayrılığı var. Borrell ve Genişlemeden Sorumlu AB Komiseri Oliver Varhelyi ilişkilerin yakınlaşması için 2019’dan beri bir araya gelmeyen Türkiye-AB Ortaklık Konseyi’nin tekrar toplanmasını ve üst düzey temasların artmasını önerdi.

İkili ayrıca Avrupa Yatırım Bankası’na Türkiye’de tüm sektörlerde yatırıma tekrar başlamasını önerdiklerini söyledi. Basın toplantısında “Göç konusunda 2016 Göç Mutabakatı’nın daha güçlü ve iki tarafın da faydasına olacak şekilde uygulanmasını öneriyoruz. Yunan adalarından tekrar alımlar başlamalı, sınır güvenliği artırılmalı” dendi.

Avrupa’nın göçmen politikası değişiyor, iltica etmek zorlaşıyor

‘Türkiye geleceği Avrupa’da görüyor’ ama Avrupa genişlemeyi başka yerde arıyor