Afganistan’da kadının sesi dahi yok: Taliban şarkı söylemeyi de yasakladı

Taliban’ın Afganistan’da kontrolü ele geçirmesinin üzerinden 3 yıl geçti. Amerika Birleşik Devletleri’nin Afganistan’daki son birliklerinin 15 Ağustos 2021 yılında çekilmesinin ardından Taliban, yönetimi devralmıştı. Yönetimi ele geçirdikten sonra kendisini meşru kılmak adına “eskisi gibi olmadıklarını” iddia eden Taliban, Afganistan’da dünyayı kadınlara dar eden yasaklarına yenilerini ekledi. Taliban çarşamba günü kadınların kamusal alanlarda yüksek sesle bir şeyler okumasını ya da şarkı söylemesini de yasakladı. Yasağın kapsamında toplu taşıma, törenler ve kutlamalar da var.

Taliban’ın yeni hükümlerine göre kadınların kamusal yaşamını kısıtlayan  “erdem yasalarının” 13’üncü maddesi de düzenlendi. Bu madde kadınlara kamusal alanlarda yüzleri dahil bütün vücutlarını “ince ve kısa olmayan” biçimde örtmelerini “emrediyor”. Taliban kadın sesini de yasaklıyor. Kadınlar artık kamusal alanlarda şarkı söyleyemeyecek ya da sesli konuşamayacak.

Bu yasak ilk değil

Taliban, 2021 yılında yönetime geçmesinin ardından “erdem yasaları” dediği ve İslam Şeriatını dayattığı yasaları yürürlüğe koymuştu. Afganistan’da sadece bu işle meşgul bir bakanlık bile var: İyiliğe Davet ve Kötülükten Sakındırma Bakanlığı.

Bakanlık, “Müslümanların İslami koşullara göre yaşayabilmesi, kadınların tesettür konusunda cesaretlendirilmesi ve İslam’ın şartlarının yerine getirilmesinden” sorumlu.

Birleşmiş Milletler’in (BM) geçen ay yayınladığı bir rapor Taliban’ı Afganlar arasında korku ve nefreti şiddet yoluyla yaymakla suçluyordu. Bakanlığın medya üzerinde baskı kurması da Taliban’ı eleştirilerin odağına koymuştu. BM İnsani Araştırmalar Direktörü Fiona Frazer, “Raporda özetlenen çok sayıda konu göz önüne alındığında, Taliban’ın bu zararlı eğilimlerini artırmaya dair tavrı başta kadınlar ve kız çocukları için endişe kaynağı” dedi. Taliban yetkilileri raporu yalanlamıştı.

Taliban, yönetimi devralışından bu yana kadınlara hayatı dar ediyor. Kadınların özel ve kamusal yaşamlarındaki her hareketleri denetim altında. Kadınların temel insani hakları Taliban tarafından sürekli ihlal ediliyor. Taliban, Afganistan’da yarattığı kültürel hegemonya sayesinde resmi evraklarda yazanlardan daha da ileri gitme “gücüne” sahip. Afgan kadınların yanlarında bir erkek akrabaları olmadan sokağa çıkması yasak, genç kadınların eğitim hakları elinden tamamıyla alınmış durumda. Sokaklar Taliban’ın “ahlak polisi” tarafından sürekli denetleniyor ve bu yolla kadınların “kanunlara” aykırı davranması da “engelleniyor.” Taliban’dan önce kendi kariyerlerini inşa etmiş binlerce kadın bugün evlerinde oturmak zorunda.

BM raporunda ifadelerine “Mahnaz” mahlasıyla yer verilen evliliğe zorlanmış bir genç kadının sözleri de bunu ortaya koyar nitelikte. Hatta belki de Afganistan’ı en çarpıcı haliyle anlatan sözler ona ait: “Nişanlandığımda hüngür hüngür ağladım. Kendi hayatımda olan bitene hayır diyemediğim bir durumdaydım. Üniversitede ikinci yılımdı ve hem hukuk hem siyaset bilimi dersleri alıyordum. Hayalim kadın haklarını koruyan bir devlet görevlisi olmaktı. Taliban bütün hayallerimi elimden aldı.”

Taliban lideri Ahundzade: Afgan kadınlara ‘daha rahat’ bir hayat sunduk