Biden, Erdoğan’ı İsveç için aradı ama Erdoğan yeşil ışık yakmadı

ABD Başkanı Joe Biden, NATO zirvesi için dün Avrupa’ya gitti. Yola çıkmazdan önce İsveç’in NATO’ya üyeliğini sağlama umuduyla Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la bir telefon konuşması da yapan Biden, bu konuda henüz yeşil ışık alamadı.

Öncelikle İngiltere’ye giderek Kral 3. Charles ile görüşmeyi planlayan Biden, gezisinin en önemli parçası olan NATO zirvesi için Litvanya’nın başkenti Vilnius’a geçiş yapacak. ABD’li başkan son olarak ise Helsinki’de Finlandiya’nın katılımıyla NATO’nun genişlemesini kutlayacak. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, bu gezinin ‘Biden’ın dünya sahnesindeki liderliğini gözler önüne sereceğini’ söyledi.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’e göre, iki gün sürecek NATO zirvesinin mesajı çok net: “NATO birlik içinde ve Rusya saldırılarından istediğini alamayacak.” Rusya’nın Ukrayna’ya savaş açmasının ardından NATO ittifakı yeniden canlandı. Bir yandan Finlandiya ve İsveç gibi uzun yıllardır tarafsızlığıyla bilinen İskandinav ülkeleri ittifaka katılım için başvuru yaparken, diğer yandan da ittifak üyeleri bireysel olarak Ukrayna’ya direnişi için askeri teçhizat sağlıyor.

Ne var ki NATO bazı önemli konularda henüz görüş ayrılıklarını geride bırakamadı. Bunlardan biri Ukrayna’nın NATO’ya ne zaman katılacağı. NATO’nun doğu kanadındaki ülkeler, Ukrayna’nın birliğe katılmasının Rusları caydırıcı bir etkisi olacağını düşünürken, ABD ve diğer bazı ülkeler daha temkinli bir tutum sergiliyor.

İkinci bir anlaşmazlık noktası ise Türkiye ve Macaristan’ın Finlandiya’nın üyeliğini onaylarken, İsveç’in üyeliğine henüz yeşil ışık yakmaması. Türkiye, terörle yeterince mücadele etmediği ve özellikle Stockholm’daki Kuran yakma eylemlerine müdahale etmediği gerekçesiyle İsveç’in üyeliğine karşı çıkıyor.

Başta ABD ve Stoltenberg olmak üzere ittifakın birçok üyesi, İsveç’in verdiği taahhütleri yerine getirdiğini söyleyerek Türkiye’nin söz konusu İskandinav ülkesinin üyeliğini onaylaması için çağrılarda bulunuyor. Ne var ki Batı medyasında yer alan haberlere göre, İsveç’in en azından zirve sırasında üyeliğe kabul edilmesine olası gözle bakılmıyor. 

Erdoğan-Biden görüşmesi

Öte yandan Biden ile Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan zirve öncesi telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Görüşmede Ukrayna’nın NATO’daki konumu, İsveç’in birliğe üyeliği, F-16’ların teslimi ve Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyeliği konuşuldu.

İletişim Bakanlığı’na göre Erdoğan, İsveç’in terörle mücadele yasalarında değişiklik yaparak doğru yolda olduğunu belirtti, ancak ülkedeki terör yanlısı gösterilerin devam etmesinin atılan adımları boşa çıkardığını söyledi.

Türkiye’ye F-16 verilmesi ile İsveç’in ittifaka üyeliğinin bağdaştırılmasının doğru olmadığının altını çizen Erdoğan, Biden’a F-16 konusunda Türkiye’ye destek olduğu için teşekkür etti.

Zirve öncesi Blinken’e mektup

Öte yandan ABD’li altı kongre üyesi, Dışişleri Bakanı Antony Blinken’e, İsveç’in NATO üyeliğini onaylaması karşılığında Türkiye’ye F-16 verilmesi ihtimaliyle ilgili olarak bir mektup gönderdi. Temsilciler Meclisi’ndeki Yunan İşleri grubunun üyeleri mektupta, Türkiye’nin yeni F-16 savaş uçaklarını Ege’de, Yunanistan’ın egemenliğini ihlal edecek şekilde kullanmamasının sağlanması için bir gözetim mekanizması kurulmasını talep etti.

Bu altı kongre üyesine göre gözetim mekanizmasına Türkiye’nin tutumlarına bağlı olarak F-16’ların transferini durdurma, erteleme ve hatta iptal etme yetkisi verilmesi istendi. Mektuba Temsilciler Meclisi üyeleri Chris Papas, Gus Bilirakis, Frank Palone, John Sarbanis, Dina Titus ve Nicole Malliotakis imza attı.

Bipartisan House group writes to Blinken citing our reporting that the admin is trying to use the F-16 sale to get Turkey to approve Sweden’s NATO bid

“We are concerned w/this report given the admin’s consistent declarations that F-16 sales are not linked to Sweden's accession” pic.twitter.com/efOynw3uN4

— Andrew Desiderio (@AndrewDesiderio) July 9, 2023

CNN’den Fareed Zakariya’ya konuşan Biden ise, “Türkiye, F-16’ların modernizasyonunu istiyor. Ayrıca Yunanistan Başbakanı (Kiryakos Miçotakis) da yardım istiyor. Ben, açıkçası Türkiye ve Yunanistan’ı askeri kapasite açısından güçlendirdiğimiz ve İsveç’i NATO’ya kabul ettiğimiz bir konsorsiyum oluşturmaya çalışıyorum. Ancak bu süreç henüz bitmedi” dedi.

Kremlin, 5 Azov komutanının iadesine tepkili: Türkiye anlaşmayı ihlal etti