Biden-Şi zirvesi yetmedi; Güney Çin denizi hâlâ dalgalı

Güney Çin denizinde uzun süredir devam eden gerilim Biden-Şi zirvesine rağmen artıyor. Tayvan Çin’e ait dokuz savaş uçağının hava sahasını ihlal ettiğini, Çin savaş gemilerinin Tayvan karasularında ”devriye attığını” iddia etti.

San Francisco şehrinde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) başkanı Joe Biden ile Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Zirvesi’nde bir araya gelen Çin Cumhurbaşkanı Şi Jinping bölgedeki çatışmalarla ilgili ”barış” mesajı vermişti. Ancak Tayvan Savunma Bakanı Çin savaş uçak ve gemilerinin kendi sınırlarını ihlal etmeye devam ettiğini duyurdu.

Açıklamada savaş uçaklarının “devriye atan” Çin savaş gemilerine eşlik ettiğini, Tayvan’ın da gözlem için kendi kuvvetlerini de gönderdiğini belirtti.

Çin Savunma Bakanlığı ise Tayvan sınırındaki faaliyetlerinin ABD destekli Tayvanlı ayrılıkçılara mesaj vermeyi ve Çin’in toprak bütünlüğünü korumayı amaçladığını söyledi.

Çin, Tayvan devletini tanımıyor ve söz konusu hava sahası ve karasularında sularda egemenlik hakkı olduğunu iddia ediyor. ABD destekli Tayvan hükümeti ise Pekin’in egemenliğini reddediyor.

Zirvede ‘işbirliği’ mesajları verilmişti

Güney Çin denizinde yükselen gerilim ABD-Çin ilişkilerini de etkiliyor. Tayvan’a silah ve para desteğinde bulunan ABD Çin’in bölgedeki gücünü sınırlamaya çalışıyor.

15 Kasım’da gerçekleşen zirvede ”işbirliği” mesajı ve yeni bir dönem açılacağı sinyali verilmişti. Çin Devlet Başkanı ABD ile barış içinde bir arada yaşama arayışında olduklarını savunarak ”ABD’nin ortağı ve dostu olmaya hazırız” demişti.

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping çarşamba gecesi San Francisco’da ABD iş dünyasından önemli isimlerle bir araya geldiği akşam yemeğinde de tam üç kez ayakta alkışlanmıştı.

Avustralya’dan ‘Sonar darbe’ suçlaması

Pasifik’teki gerilimin bir diğer adresi de Avustralya. Avustralya da Cumartesi günü Çin gemilerini Avustralyalı dalgıçlara ‘sonar darbesi’ yollamakla suçladı.

Avustralya Savunma Bakanı Richard Marles Çin bandıralı gemilerin Avustralya gemilerine yaklaşıp ”güvensiz ve profesyonel olmayan” davranışlar sergilediğini, tehlikeli sonar darbeleri yolladığını açıkladı. Marles Avustralya gemisinin pervanesine takılan balık ağını temizleyen dalgıçların sonar darbeleri sebebiyle hafifçe yaralandığını söyledi.

Avustralya badıralı geminin sahibi HMAS Toowoomba isimli şirket dalış operasyonlarına ”normal koşullarda” devam etmek istediğini iletti, tüm gemileri ”uluslararası denizcilik kurallarına” uymaya çağırdı. Çin hükümeti iddialara sessiz kaldı.

Avustralya Başbakanı Anthony Albanese kasım ayı başında Çin’e yaptığı ziyarette ikili ilişkilerde, özellikle de Pasifik Okyanusu’ndaki gerilimler konusunda “önemli ilerleme” kaydedildiğini söylemişti. Ancak başta güvenlik konuları olmak üzere gerginlik kesilmiş değil. Avustralya Savunma Bakanlığı Çin’in Asya-Pasifik bölgesindeki ”agresif” politikası sebebiyle duyduğu endişeleri dile getirmeyi sürdürüyor. Çin’e cevaben yakın zamanda ABD ile askeri ilişkilerini kuvvetlendirdi ve olası Çin saldırılarına karşı bölgede ittifaklarını güçlendiriyor.