Bolivya’da darbe girişimi: Askerler sarayı bastı, başkan teslim olmadı

Latin Amerika ülkesi Bolivya bir darbe girişimiyle sarsıldı. Devlet Başkanı Luis Arce, ağır silahlı ordu birliklerinin La Paz’ın siyasi merkezinin kontrolünü ele geçirmesi ve askeri polisin eski hükümet sarayına zorla girmeye çalışırken görüntülenmesinin ardından vatandaşları ülkenin demokrasisini açık bir darbe girişimine karşı savunmak için sokaklara çıkmaya çağırdı.

Bolivya’nın fiili başkenti La Paz’daki resmi başkanlık konutu olan ve ‘Büyük Halk Evi’ olarak da bilinen sarayda çekilen video mesajında Arce “Bolivya halkının bu darbeye karşı ve demokrasi lehine harekete geçmesine ve örgütlenmesine ihtiyacımız var” dedi. Kabine üyeleri tarafından çevrelenen Arce “Darbe girişimlerinin bir kez daha Bolivyalıların canına kastetmesine izin veremeyiz” diye konuştu.

“Yaşasın Bolivya halkı! Yaşasın demokrasi!” diye bağıran bakanlar ise sol yumruklarını havaya kaldırdı ve hep bir ağızdan “Çok yaşa başkanımız Luis Arce!” cümlesini haykırdılar.

Bu yorumlar, Arce’nin sol kanat yönetiminin diğer üyeleri ve Latin Amerikalı liderlerin ordu öncülüğünde bir darbe yapıldığını iddia etmelerinin ardından geldi.

Başkan yardımcısı David Choquehuanca akşam saatlerinde X hesabından yaptığı paylaşımda “Demokratik yollarla seçilmiş hükümetimize karşı bir darbe girişiminde bulunulduğunu uluslararası topluma bildiriyoruz” dedi.

Dışişleri Bakanı Celinda Sosa Lunda da paylaştığı bir video mesajında bazı ordu birliklerinin “demokrasi, barış ve ulusal güvenliğe” karşı bir saldırı başlattığını iddia etti.

Bu açıklamalardan dakikalar önce de Arce sosyal medyadan bazı ordu mensuplarının “düzensiz seferberlik” ilan ettiğini duyurmuştu. Arce X hesabından “Demokrasiye saygı gösterilmeli” diye bir paylaşım da yaptı.

Başkanlık sarayını basan askerler geri çekildi

Öğleden sonra televizyon görüntüleri maskeli askeri polis mensuplarının başkanlık sarayı Palacio Quemado’ya zorla girdiklerini gösterdiğinde demokrasi tehlikede görünüyordu.

URGENT: Coup attempt is underway in Bolivia right now. People’s movements are calling for mass mobilization to stop this attack on democracy.

This is the 2nd coup since 2019 which overthrew Evo Morales in a plot supported by U.S. govt & Elon Musk pic.twitter.com/yxBrEsjzGl

— Manolo De Los Santos (@manolo_realengo) June 26, 2024

Askerlerin hükümet binasına zorla girmesinin ardından Devlet Başkanı Luis Arce askeri kalkışmaya karşı halkı demokrasiyi savunmaya çağırdı. Halkın da meydanlara akın etmesiyle direnen Arce kazanmış, darbe girişimi ise başarısız oldu. Los Tiempos gazetesi Devlet Başkanı sıfatıyla Bolivya ordusunun da başındaki isim olan Arce’nin “şimdilik” başkan olarak kalabildiğini aktardı.

Başkanlık sarayına akın eden kitleler darbe girişiminin uğradığı başarısızlığı kutlayıp Başkan Arce  ve yönetimi lehine sloganlar attılar.

⚡️The coup attempt in Bolivia has failed, the people won 🇧🇴 pic.twitter.com/XqbQwumdVt

— MenchOsint (@MenchOsint) June 26, 2024

Ulusa seslenen Arce, halka sakin olmaları çağrısında bulunarak “Bolivya’nın devlet başkanı ve bakanları görevlerinin başındadır ve halkı demokrasiye sahip çıkmaya davet ediyorum. Askerler derhal çekilmeli ve görevlerinin başına dönmelidir. Demokrasiye ve anayasaya saygı duymalarını istiyorum” diye konuştu.

Hükümetini destekleyen ülkelere teşekkür eden Arce “Bize destek olan kardeş ülke devlet başkanlarını selamlıyoruz ve onlara teşekkür ediyoruz. Demokrasiye sahip çıkan belediye başkanlarına, valilere ve polis müdürlerine teşekkür ediyoruz. Demokrasiye sahip çıkan halkımızı selamlıyoruz” ifadelerini kullandı.

Bolivya ordusunun yeni atanan Komutanı Jose Wilson Sanchez de “Cadde ve meydandaki tüm askerlere ve personele birliklerine dönmelerini emrediyorum” dedi.

Morales de tepkili: İzin vermeyeceğiz

Eski devlet başkanı Evo Morales de sosyal medyada yayılan huzursuzluk görüntüleri üzerine alarm durumuna geçenlerden. Morales ülkedeki kargaşanın arifesinde görevinden alındığı bildirilen ordu komutanı General Juan Jose Zuniga’yı sorumlu tuttuğu sözde darbe girişimine karşı çıkmak için destekçilerini sokaklara çıkmaya ve yolları kapatmaya çağırdı.

Bolivya’nın ilk yerli kökenli devlet başkanı olan ancak destekçilerinin ABD destekli darbe olarak nitelendirdiği olayların ardından 2019 yılında ülkeden kaçmak zorunda kalan Morales “Silahlı kuvvetlerin demokrasiyi ihlal etmesine ve halkı sindirmesine izin vermeyeceğiz” diye yazdı. Morales, ertesi yıl Arce’nin seçilmesinin ardından sürgünden döndü.

İngiltere’de eğitim görmüş bir ekonomist olan Arce, 2020’de göreve başlamasının arifesinde Guardian’a verdiği demeçte şunları söylemişti: “Bolivya için demokrasiyi geri kazandık ve mesajımız Latin Amerika’da herhangi bir fiili diktatörlük rejimine ya da darbeye müsamaha göstermeyeceğimizdir.”

Darbe girişimine dünyadan tepki yağdı

Olaylar devam ederken Latin Amerika’nın farklı siyasi yelpazelerinden liderler iktidarı ele geçirme girişimine karşı çıktılar. Meksika’nın sol görüşlü seçilmiş başkanı Claudia Sheinbaum “demokrasiye karşı bir saldırı” olarak nitelendirdiği bu durumu kınadı. Sheinbaum sosyal medyada “Başkan Luís Arce ve halkına koşulsuz desteğimiz tamdır” diye yazdı.

Komşu Paraguay’da konuşan Amerikan Devletleri Örgütü Başkanı Luis Almagro da “Bolivya’daki meşru anayasal düzenin herhangi bir şekilde bozulmasına” müsamaha göstermeyeceklerini söyledi.

Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro ise Bolivyalıları “demokrasilerini, anayasalarını ve başkanlarını savunmaya” çağırdı ve “Faşizme hayır! Putçuluğa hayır! 21. yüzyılda darbe yapmaya nasıl cüret ederler?” dedi.

Uruguay’ın merkez sağ başkanı Luis Lacalle Pou da Bolivya’da “demokratik ve anayasal düzeni tehdit eden” olayları kınarken, Paraguay’ın muhafazakar başkanı Santiago Pena da askerlerin “anormal seferberliğini” eleştirdi.

Brezilya hükümetinin krizi görüşmek üzere acil bir toplantı düzenlediği ve Başkan Luiz Inacio Lula da Silva’nın gazetecilere açıklamalarda bulunduğu bildirildi: “Latin Amerika’da demokrasinin hakim olmasını istiyorum. Darbeler hiçbir zaman işe yaramadı.”

Kolombiya’nın solcu Devlet Başkanı Gustavo Petro da ülkesinin Bolivya’daki büyükelçiliğine kalkışmanın arkasındakiler tarafından zulme uğrayan herkese sığınak sağlama talimatı verdi. Petro “Kolombiya ile diktatörlük arasında hiçbir diplomatik ilişki olmayacak” diye söz verdi.

Şili Devlet Başkanı Gabriel Boric ise “Bolivya ordusunun bir bölümü tarafından girişilen kabul edilemez güç kullanımını” kınadı.

Avrupa’dan da darbe girişimine kınama geldi. İspanya Başbakanı Pedro Sanchez demokrasi ve hukukun üstünlüğüne saygı gösterilmesi çağrısında bulundu. Sánchez X hesabından yaptığı paylaşımda “İspanya Bolivya’daki askeri hareketliliği şiddetle kınıyor” dedi.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de X hesabından yaptığı paylaşımda “AB, Bolivya’daki anayasal düzeni bozmaya ve demokratik yollarla seçilmiş hükümeti devirmeye yönelik her türlü girişimi kınıyor.” ifadesini kullanarak Bolivya hükümeti ve halkıyla dayanışma mesajı yolladı.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı da yaptığı yazılı açıklamada şöyle dedi:

“Seçimle işbaşına gelmiş olan Bolivya Hükümeti’ne yönelik bir darbe girişimi gerçekleşmekte olduğuna dair haberlerden derin endişe duyuyoruz. Bolivya’da demokratik düzenin ve istikrar ortamının süratle yeniden tesis edilmesini temenni ediyoruz. Bu vesileyle her türlü darbe ve askeri müdahaleye karşı olduğumuzu ve meşru hükümetleri devirmeye dönük tüm eylemleri şiddetle kınadığımızı yineliyoruz.”

Bir tepki de İran’dan geldi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani, Bolivya’daki darbe girişimine ilişkin yazılı açıklama yaptı: “Demokrasinin temellerine karşı yapılan darbeyi ve demokratik kurumlara ve meşru hükümete yönelik saldırıyı kınıyoruz. Bu ülkede hukuk ve düzenin yeniden tesis edilmesini ve iktidarın yasal hükümete iade edilmesini vurguluyoruz.”

Bolivya, eski Cumhurbaşkanını hapse attı