Devrik iktidarın ‘karanlık’ sırları: Hasina döneminin faili meçhulleri mercek altında

Bangladeş’in eski başbakanı Şeyh Hasina 15 senelik iktidarının ardından ülkeden kaçmak zorunda kaldı. Hasina ülkede seneler boyu memuriyet kotalarının haksız dağıtılmasına ve işsizliğe karşı ayaklanan Z kuşağı sokaklara dökülüncü ülkeyi terk etti, Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’ye kaçtı. Hasina iktidarı “düştü”, yerine Nobel ödüllü Profesör Muhammed Yunus’un başında olduğu bir geçiş hükümeti kuruldu. Bangladeş bir yandan seçimlere hazırlanadursun, “kaçak” başbakanın 15 senelik iktidarının karanlık sırları ortaya dökülüyor.

700 kayıp kişi, 83 faili meçhul

Hasina’nın 15 yıl süren iktidarı sırasında yüzlerce insan zorla kaybedildi ve bunlardan yalnızca üçü ailelerine kavuşabildi. Biri de Bangladeşli insan hakları aktivisti Micheal Chakma. Chakma beş sene boyunca gizli hapishane diye anılan bir işkence merkezinde tutuldu. Al Jazeera’ye hapishanede tutulduğu sürede gördüğü işkencenin detaylarını anlattı: “Pencere yoktu, saatin kaç olduğunu tahmin edebilmeniz mümkün değildi. Genel olarak karanlıktaydım, zaman zaman açılan ışık gözlerimi acıtıyordu.”

Chakma, Hasina iktidarının alıkoyduğu 700’ü aşkın muhaliften yalnızca biri. Bu insanlardan 83’ü ölü bulundu, 150’si hala kayıp. Kayıplar Hasina’nın ardından kurulan geçiş hükümetinin de gündeminde. Muhammed Yunus hükümeti ülkedeki kayıpları ve faili meçhulları araştırmak üzere beş kişilik bir komisyon kurdu. Komisyon ülkenin eski yüksek yargıçları tarafından yönetiliyor.

‘Beni dışarıda öldürsünler, son bir kez dünyayı göreyim istedim’

Chakma 2019 yılında başkent Dhaka yakınlarında silahlı adamlar tarafından yakalandı. Chakma soyisminin de kökenini oluşturan büyük bir yerli kabileden. Ülkenin tarihindeki en büyük ayaklanmaların bazılarını Chakmalar düzenledi. 1980’lerde çıkardıkları bir isyan sonucunda dönemin Bangladeş hükümeti onlarca Chakma’yı tutuklayarak insan hakkı ihlallerine neden olmuştu.

Hasina 1997’de başbakanlık koltuğuna ilk kez oturduğunda Chakmaların toprakları üstündeki haklarını tanıyan bir dizi anlaşma imzalasa da bölgede askeri varlığını sürdürmüştü. Chakmalar ve Hasina iktidarının arası hiç düzelmedi.

Chakma “Beni sorgulayanlar Hasina’nın topraklarımdaki askeri varlığını eleştiremeyeceğimi söyledi. Bana hükümet devletin kendisidir dediler” diyerek Hasina iktidarının sertliğini gözler önüne serdi. Hapishanede tutulduğu beş sene boyunca dışarıdaki hayattan hiç haber alamadı. Hasina’nın Bangladeş’ten kaçmasının ardından hücresinden çıkarılan Chakma ne olduğunu anlamadığı için öldürüleceğini düşünmüş. “Beni öldüreceklerse bunu en azından açık alanda yapmalarını istedim, dünyayı son bir kez görmek istedim” dedi.

Chakma ve ailesi 15 yıllık Hasina iktidarının belki de şanslılarından. Bugüne dek Bangladeş’te kaybolanların yalnızca üçü evine geri döndü. Kayıpların aileleri ve yakınları ise sevdiklerinin akıbetlerini öğrenmek için hala mücadelelerini sürdürüyor.

Hindistan’ın Bangladeş açmazı: ‘Kaçak başbakan’ Hasina’ya ne yapmalı?