Elon Musk’tan Bolsonaro’ya hayat öpücüğü

Brezilya’nın aşırı sağcı eski lideri Jair Bolsonaro başkanlığı döneminde yolsuzluk suçlamasıyla hapse attırdığı ezeli rakibi Luiz Inácio Lula da Silva’nın küllerinden doğmasının ardından siyasi çöküşünü yaşamaya başlamıştı. Zaten Lula’nın zaferi ardından Bolsonaro destekçilerinin kongre binasını basmasıyla tetiklenen gösteriler de haliyle Bolsonaro’yu suçlar nitelikteydi. Ülkede gerilimin yükseldiği, destekçilerinin sokakları yangın yerine dönüştürdüğü sırada eski başkan ABD’ye kaçmıştı ve bir fast food dükkanında yemek yerken görüntülenmişti. ABD’den istediği vize talebi ret alınca tıpış tıpış ülkesine dönen Bolsonaro aylardır darbeyi kışkırtmakla suçlanıyor ve yargılanıyor.

Siyasi anlamda bitti imajı veren Bolsonaro bu aralar milyarder iş insanı Elon Musk ile ABD’nin Cumhuriyetçi Temsilciler Meclisi üyelerinden aldığı destekle gündemde. Sadece birkaç ay önce Bolsonaro’nun arkasındaki siyasi destek teklemeye başlamıştı. Bolsonaro gözden düşmüş, bir sonraki seçimlerde aday olamayacağına karar verilmişti. Ancak şimdi Bolsonaro ve destekçileri Elon Musk ve Cumhuriyetçi Parti’nin yardımıyla ani bir ivme kazandı.

Geçen ay boyunca Musk ve Temsilciler Meclisi Cumhuriyetçileri Bolsonaro hakkındaki soruşturmaları yürüten Brezilya Yüksek Mahkemesi yargıcı Alexandre de Moraes’i Brezilya’da 100’den fazla sosyal medya hesabını engellemesi nedeniyle eleştirdi. Moraes’in yasak koyduğu hesaplar Bolsonaro’nun seçim yenilgisini sorgulayan önde gelen sağcı uzmanlara, podcast yayıncılarına ve federal milletvekillerine aitti. Moraes de bu hesap erişimi yasaklarını “Brezilya demokrasisini korumak için” diye savundu.

Musk’tan yargıca ‘diktatör’ suçlaması

Musk, Bolsonaro soruşturmasını yürüten Moraes’i defalarca “diktatör” olarak nitelendirdi ve sosyal paylaşım ağı X’te yargıç hakkında onlarca kez paylaşım yaparak onu muhafazakar sesleri susturmakla suçladı. Cumhuriyetçi Temsilci Jim Jordan liderliğindeki Temsilciler Meclisi Yargı Komitesi, geçtiğimiz ay “Brezilya’nın sansür kampanyası” ile ilgili bir raporda Moraes’in mühürlü mahkeme kararlarını yayınladı. Salı günü de Temsilciler Meclisi Cumhuriyetçileri Brezilya’daki durumu “demokrasi, özgürlük ve hukukun üstünlüğü krizi” olarak nitelendiren bir oturum düzenledi. Musk ve Cumhuriyetçi politikacıların çabaları Amerika Birleşik Devletleri’nde çok az ilgi görürken Brezilya’da büyük siyasi dalgalar yaratıyor.

Musk 6 Nisan’da Brezilya ile ilgili paylaşımlarda bulunmaya başlamadan önce ülkedeki haber döngüsünün büyük bir kısmı Bolsonaro’ya yönelik cezai soruşturmalar etrafında dönüyordu. The New York Times’ın Bolsonaro’nun pasaportuna elkonmasından birkaç gün sonra Macaristan Büyükelçiliği’ne siyasi sığınma talebinde bulunduğunu ortaya çıkarması da buna dahildi. Ancak geçen ay dikkatler yeni bir soruya çevrildi: Brezilya Yüksek Mahkemesi ifade özgürlüğünü engelliyor mu? Brezilya medyası ülkenin en büyük haftalık dergisi Veja’nın kapağı da dahil tartışmaya geniş yer verdi. Brezilya’nın önde gelen gazetelerinden Folha de São Paulo, Moraes’i sansürü durdurmaya çağırdı.

Birkaç tweetle değişen iç siyaset

Bolsonaro şimdi yurtdışından gelen güçlü desteklerle güç topluyor. Eski başkan “siyasi zulüm olduğunu” söylediği soruşturması için mitingler düzenlerken yabancı müttefiklerine teşekkür etmeyi de ihmal etmiyor. Bolsonaro geçen ay Rio de Janeiro’daki Copacabana Plajı’nda binlerce insana Musk “gerçekten hepimiz için özgürlüğü savunuyor” dedi. Eski Başkan Musk için “O demokrasimizin nereye gittiğini ve neler kaybettiğimizi gösterme cesaretine sahip bir adam” dahi demişti. Bolsonaro daha sonra Musk’ı alkışlatmak da istemişti.

Eski başkanın destekçilerinden bazıları Elon Musk maskesi takarken bazıları milyarderi öven pankartlar taşırken görüntülenmişti.

Ülkenin internet yasalarını inceleyen Brezilyalı avukat Ronaldo Lemos The New York Times’a “Elon Musk birkaç tweet’iyle Brezilya’daki siyasi ortamı değiştirme kapasitesine sahip” değerlendirmesi yaptı. Lemos Brezilya sağı için “Enerji kazandı” yorumu da yaptı.

Brezilya’nın solcu mevcut hükümeti için de Musk ve Cumhuriyetçiler gerçekleri çarpıtıyor. Solcu Başkan Lula da Silva geçen ay yaptığı bir konuşmada Musk’ı eleştirdi ve onu “bu ülkede bir adım bile çim üretmemiş, Brezilya mahkemesi ve Brezilyalı bakanlar hakkında kötü konuşmaya cesaret eden Amerikalı bir iş insanı” olarak nitelendirdi.

Bolsonaro’nun yabancılardan aldığı gücün Brezilya siyasetini gelecekte nasıl şekillendireceği de merak konusu oldu.

‘Beni yalnızca Tanrı görevden alabilir’ diyen Bolsonaro tutuklanma korkusuyla Macar Büyükelçiliğine sığınmış