Dağlık Karabağ’da neler oluyor: Ermenilerde panik hâkim
Azerbaycan ve Ermenistan arasında muhtemel barış anlaşmasına adım adım ilerlenirken iki ülkenin esir takasında anlaştığı duyuruldu. Anlaşmaya göre iki Azerbaycan askeri karşılığında 32 Ermenistan askeri serbest bırakılacak.
Azerbaycan ve Ermenistan esir takası konusunda anlaştı. Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı ile Ermenistan Başbakanlık Ofisi tarafından yapılan ortak açıklamada iki ülkenin görüşmeleri sonucunda Azerbaycan’ın 32 Ermenistan askerini, Ermenistan’ın da iki Azerbaycan askerini serbest bırakması konusunda anlaşmaya varıldığı bildirildi.
Açıklamada “Azerbaycan ve Ermenistan bölgede uzun zamandır beklenen barışın sağlanması için tarihi fırsat olduğu konusunda hemfikirdir. Her iki devlet egemenlik ve toprak bütünlüğü ilkelerine saygı temelinde ilişkileri düzenleme ve bir barış anlaşması imzalama niyetini teyit eder” dendi.
İyi niyet göstergesi olarak 32 Ermeni askerini, Ermenistan’ın ise iki Azeri askerini serbest bırakma kararı aldığı bildirilen açıklamada, Ermenistan’ın iyi niyet göstergesi olarak Azerbaycan’ın Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (COP29) Taraflar Konferansı’nın 29. zirvesine ev sahipliği yapma başvurusunu desteklediğini ve kendi adaylığını geri çektiği kaydedildi.
Açıklamada Bakü ve Erivan’ın Doğu Avrupa Grubu’nun diğer ülkelerinin de Azerbaycan’ın konferansa ev sahipliği yapma başvurusunu destekleyeceği yönündeki umudu vurgulandı.
Azerbaycan’ın da iyi niyet göstergesi olarak Ermenistan’ın Doğu Avrupa Grubu “COP” Bürosu üyeliği adaylığını desteklediği belirtilen açıklamada “Azerbaycan ve Ermenistan yakın gelecekte uygulanacak daha fazla güven artırıcı faaliyetlerin uygulanmasına ilişkin görüşmeleri sürdürecek ve uluslararası topluma bu çabaları destekleme çağrısı yapacaktır. Bu, iki devlet arasındaki karşılıklı güvenin güçlendirilmesine yardımcı olacak ve tüm Güney Kafkasya bölgesi üzerinde olumlu etki yaratacaktır” dendi.
Ermenistan Parlamento Başkanı Alen Simonyan da gün içerisinde 5-10 gün içinde Azerbaycan ile barış anlaşmasını imzalamanın mümkün olduğunu, bununla ilgili önerilerini ilettiklerini duyurdu. Parlamento Başkanı Azerbaycan’ın hiçbir şeyi değiştirmemesi ve yeni önerilerde bulunmaması halinde anlaşmanın birkaç gün içinde yapılmasının mümkün olduğu dile getirdi. Erivan tarafında bu açıklama yapılırken Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Bakü’de ADA Üniversitesi’nde düzenlenen ‘Başarılar ve Zorluklar’ başlıklı forumda “Ermenistan iyi bir komşu olursa egemenliğini koruyabilir” dedi.
Barış anlaşmasının birkaç gün içinde imzalanmasının “mümkün” olabileceğini ifade eden Ermenistan Parlamento Başkanı Alen Simonyan Azerbaycan’ın barış anlaşmasının imzalanmasını yapay olarak zorlaştıracak konular gündeme getirmeye çalıştığını söyledi. Parlamento Başkanı Bakü’nün Ermeni karşıtı söylemleri azaldığında bazı Ermenilerin bir süre sonra Azerbaycan’da yaşamaya başlayacağını, bazı Azerilerin de Ermenistan’a gelerek ticaret yapabileceğini belirtti.
Simonyan şunları söyledi: “Evet, barışa gidiyoruz, bu başka türlü olmaz. Çatışma içinde olduğumuz ve bunun çözülemez olduğu iddiaları benim için kabul edilemez. Tarihte pek çok örnek var: İngiltere ve Fransa 116 yıl boyunca savaştı, birbirlerini öldürdüler ve bugün İngiltere ve Fransa en yakın iki müttefik. Ermenistan, Azerbaycan’ın yapıcı tutum sergileyerek gerçek ve somut barışa yol açacak pratik adım atmasını umuyor. Ermenistan hiçbir toplantıyı geri çevirmediğini defalarca belirtirken son üç davet Azerbaycan tarafı tarafından reddedildi.”
Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev de Erivan’dan gelen barış açıklamalarıyla eş zamanlı olarak gün içinde Bakü’de ADA Üniversitesi’nde düzenlenen ‘Karabağ: 30 Yıl Sonra Eve Dönüş’ toplantısında konuştu. Aliyev, Ermenistan’ın masrafını bizzat ya da Avrupa fonları yardımıyla üstlenerek 42 kilometrelik demiryolu hattını derhal döşemesi gerektiğini söyledi.
Aliyev şöyle dedi: “Aslında burayı onların egemenlik alanı olarak görüyoruz, egemenlikleri konusunda bir çekincemiz yok. Ancak Azerbaycan’dan Nahcıvan’a erişim kolay olmalı. Sınırda herhangi bir gümrük engeli, kontrol ya da prosedür olmamalı. Bu bizim yasal hakkımız.”
Brüksel’de Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile bu konuları görüşürken Rusya ile Kaliningrad arasındaki demiryolu hattı deneyimine atıfta bulunduğunu, ancak Ermenistan’ın bunu reddettiğini vurgulayan Aliyev “Bu çıkışı almamızı istemiyorlar, kapatılmasını istiyorlar. Kabul etmediğimizi görünce şikayete başladılar” dedi. Aliyev “Bunun ne anlama geldiğini merak ediyoruz? Sonuçta bunu Ermenistan’a üç yıldır söylüyoruz. Eğer Ermenistan topraklarından geçmesini istiyorsanız Ermeni dostlarınıza söyleyin. İran’la olan ilişkilerimize nasıl müdahale edersiniz?” dedi.
Ermenistan’ın 10 Kasım 2020 tarihli üçlü bildiriye aykırı olarak bölgedeki ulaşım koridorlarının canlandırılmasına yönelik sorumluluktan kaçındığını söyleyen Aliyev bildirinin 9. maddesinin Nahcivan Özerk Cumhuriyeti ile Azerbaycan’ın diğer bölgelerini birleştiren kara yolu ve demir yolu bağlantısı sağlanmasını öngördüğünü hatırlattı. Ermenistan’ın bu tutumu karşısında Nahcivan’la bağlantı için İran ile uzlaşıya varıldığını aktaran Aliyev “Sınırdaki Ağbent köyünde Araz Nehri üzerinde bir kara yolu köprüsü inşaatı sürüyor. Daha sonra demir yolu köprüsü de yapılacak. Bu durumda tek kaybeden Ermenistan’dır. Azerbaycan ise Türkiye ile yeni uluslararası ticaret bağlantısı oluşturmakta kararlı” şeklinde konuştu.
Aliyev Ermenistan’ın iyi bir komşu olması halinde egemenliğini koruyabileceğini belirterek sözlerini şu cümlelerle sürdürdü:
“Ermenistan hükümeti baştan başa kaotik şekilde hareket ediyor. Bu şekilde kendilerini kurtarabileceklerini düşünüyorlar. Ama öyle değil. Sadece başka bir ‘büyük ağabey’ kazanacaklar. Bu ‘ağabey’ öncekinden daha mı iyi olacak? Dürüst olalım, olmayacak. O çok uzakta, bölgeye çok yakın değil, küçük kardeşine çok bağlı değil ve siyasi, hatta belki de kişisel hırslar ve fikirler peşinde koşuyor.”
İlham Aliyev barış anlaşması ilkelerinin geliştirilip Ermenistan’a gönderildiğini ancak şu anki yanıtın hala sessizlik olduğunu da vurguladı. Aliyev açıklamasında “Bilinen beş ilke açıklandı. Şimdi Ermenistan’ın bunları kabul etmeye yaklaştığı görülüyor. Bunu bir temel olarak değerlendirebilirler. Bunu birkaç yıl önce yapmış olsalardı elbette terörle mücadele operasyonu yapmak zorunda kalmazdık” dedi.