Fidan ‘Zamanın ruhu bizi barışı aramaya zorluyor’ dedi ama…

Suriye ile normalleşme son birkaç haftadır gündemin düşmeyen konusu. Bunda Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın ve CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in açıklamalarının payı büyük. Şimdi Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ilk kez normalleşmeyle ilgili görüşlerini dile getirdi. Dün İstanbul’daki Dolmabahçe Cumhurbaşkanlığı Binasında Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan Al Suud’u ağırlayan Fidan görüşmeden sonra gazetecilere Suriye ile ilgili olarak “Zamanın ruhu bizi barışı aramaya zorluyor” dedi.

Suriye’de çok karışık bir tablo olduğunu ve bu tablonun tartışılmaya açılması için zaman gerektiğini vurgulayan Fidan “Suriye ile başlayan diyalog kanalının belli bir neticeye ulaşması gerekiyordu. Özellikle Rusya ve İran’ın aracılık yaptığı görüşmeler çeşitli düzeylerde gerçekleşti. Son bir yıldır görüşmelerde çok fazla bir hareketlilik yok. Bölge artık barış ve istikrarı arayan bir iklime gelmiş durumda. Zamanın ruhu bizi barışı, istikrarı aramaya zorluyor” dedi.

Dışişleri Bakanı Fidan, Suudi mevkidaşı Farhan ile el sıkışırken. Fotoğraf: Dışişleri Bakanlığı

Türkiye, Suriye, Rusya ve İran’dan heyetler en son yıl başındaki Suriye temalı Astana görüşmelerinde bir araya gelmiş, normalleşme yolunda oluşturulacak yol haritasını görüşmüşlerdi. Ancak o zamandan beri heyetler arası yüz yüze görüşme olmadı. Erdoğan ve Esad Kazakistan’ın başkenti Astana’da bu ayın başlarında düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) zirvesine katılsa da herhangi bir etkileşimde bulunmadılar. Erdoğan dönüş yolunda “Yeter ki Suriye bu büyük kucaklaşmayı başlatsın ve her alanda toparlansın. Biz dostluk elimizi daima uzattık ve uzatırız” demişti.

‘Yarı yolda bırakmamız mümkün değil’

Erdoğan’ın mesajı Türkiye’nin mevcut tavrından dönmeyeceği imaları taşıyordu. Benzer bir söylem Fidan’dan da geldi. “Suriyeli muhalifler konusunda Ankara’nın pozisyonunun değişmeyeceğinin” altını çizen Fidan “Onları yarı yolda bırakmamız diye bir şey söz konusu değil” dedi. “Esad’a karşı yıllardır mücadele eden bu grupların Türkiye’nin IŞİD ve PKK ile mücadelesinde omuz omuza savaştığı gruplar” olduğunu belirten Fidan şöyle devam etti:

“Çok şehitler verildi. Bizim vefalı ve büyük bir ülke olarak bu fedakarlığı unutmamız mümkün değil ama bu arkadaşlarımızın, kardeşlerimizin kendi özgür kararıdır. Uluslararası hukuk çerçevesinde Suriye muhalefeti ne türden bir diyalog içinde olacak bu onların kararıdır. Biz burada bir yapıcı rol oynayabiliriz ama bizim bu fedakarlıkları unutmamız, onları yarı yolda bırakmamız diye bir şey söz konusu değil.”

Suudi Arabistan arabulucu mu olacak?

Normalleşme görüşmelerinde şimdiye kadar rol alan Rusya ve İran’ın “yapıcı rol oynamaya devam etmesini” beklediklerini belirten Fidan, son günlerde gündeme gelen Irak’tan bahsetmedi. Suriye gazetesi El Vatan’da önceki haftalarda Irak’ın Bağdat kentinde sadece Türk ve Suriyeli heyetlerin bulunacağı bir görüşme gerçekleştirilmesi için hazırlıklar yapıldığı belirtilmişti. Sonrasında Erdoğan da Almanya dönüşü Putin’in yanı sıra Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani’nin arabuluculuk konusunda adımları olduğunu belirtmişti.

Fidan ise konuşmasında Suudi Arabistan’ı öne çıkararak “Suudi Arabistanlı kardeşlerimizle de bu konuyu konuştuk. Onların da Suriye rejimi ile ilişkilerin dayanarak yapıcı rol oynayacaklarına yönelik mutabakatımız oldu. Biz bu arayışın peşindeyiz. Bu başka türlü anlaşılmasın” dedi. Arap Birliği’ne yeniden kabul edilen Esad, geçen yıl aile fotoğrafında yeniden yer almış, Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile samimi görüntülere imza atmıştı. 

‘Muhalifler sınırdan daha fazla mülteci girmesini önlüyor’

Erdoğan’ın “Esad ile ailece görüşürdük, yine olmaz diye bir şey yok” şeklinde konuşması ve kısa süre sonra Kayseri’de Suriyelilere karşı başlatılan eylemlerden kısa süre sonra Suriye’nin kuzeyi karışmıştı. Esad’a muhalif gruplar Türkiye’den gelen TIR’lara saldırmış, Türk bayrağına zarar vermişti. Fidan Suriyeli muhaliflerin kontrolü altındaki noktalardan Türkiye’ye daha fazla mülteci girmesinin engellendiğini belirterek “Bu arkadaşlar birçok konuda sınırımızda, sınırımızın öbür tarafından Türkiye’nin ulusal çıkarlarına fevkalade büyük hizmet eden adımlar atıyorlar” dedi.

Bir gazetecinin Suriyeli mültecilerin geri gönderilmesine dair çıkan haberler ve iddialarla ilgili sorusuna Fidan “Mültecilerle ilgili hükümet politikamız değişmemiştir. Gönüllü olmadığı sürece kimseyi zorla gönderecek değiliz. Rusya ve İran’ın yapıcı rol oynamasını bekliyoruz” diye konuştu. Önceki günlerde Suriye Parlamentosu Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Pierre Marjane Suriyeli mültecilerin durumuyla ilgili olarak 10Haber Dış Haberler Şefi Berrak Güngör’e şu yanıtı vermişti:

“Mülteciler Suriye vatandaşlarıdır ve doğal olarak ülkelerinde yaşama hakkına sahiptirler. Suriye onları kabul etmeye hazır ve çeşitli rekonstrüksiyon faaliyetlerinde katkılarına ihtiyaç da duyuyor. Hepimiz biliyoruz ki on üç yıl süren savaşın ardından altyapılar zarar görmüş durumda. Bu nedenle Suriye’nin bu altyapıyı tamamlamak için uluslararası yardıma ihtiyacı var. Birleşmiş Milletler’in mültecilerin Suriye’ye dönüşünde ve gereksinimlerinin karşılanmasında yardımcı olması gerektiğine inanıyorum, zira şu an mültecilerin bulundukları yerlerde yardım sağlamaktadır. Böylece onlar kendi vatanlarında insanca bir yaşam sürme imkanına sahip olacaktır.”

Suriyeli diplomat 10Haber’e konuştu: Normalleşme nereye, Şam’ın mülteciler için planı ne?

Erdoğan: Suriye’de barış en çok bize yarayacak