Fidan’ın Çin turu sona erdi: Bir yanda Uygur Türklerine hassasiyet, bir yanda toprak bütünlüğüne saygı

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan mevkidaşı Vang Yi, Başkan Yardımcısı Han Cıng ve diğer yetkililerle bir araya geldiği üç günlük Çin ziyaretini tamamladı. Fidan Sincan eyaletinde Urumçi ve Kaşgar şehirlerini de ziyaret ederek Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2012’deki ziyaretinden bu yana bölgeye giden ilk Türk yetkili oldu.

Türkiye’nin Uygurlarla kültürel ve etnik bağları var ve bölgedeki insan hakları ihlallerinden kaçan toplumun pek çok üyesi Türkiye’ye sığınmış durumda.

Çin bir milyondan fazla Uygur’u ve çoğunluğu Müslüman diğer azınlıkları hapishanelere ve gözaltı kamplarına göndermekle suçlanıyor. Beijing ise insan hakları ihlallerini reddediyor ve bu merkezlerin mesleki eğitim amaçlı olduğunu söylüyor.

Bir zamanlar Çin’in Uygurlara yönelik muamelesini şiddetle eleştiren AK Parti iktidarı Beijing ile daha güçlü ekonomik ilişkiler geliştirdikçe eleştirilerini yumuşattı.

ABC News’e konuşan bir Türk yetkili Fidan’ın temasları sırasında Çinli yetkililere Türkiye’nin Çin’in egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı duyduğunu söylediğini aktardı. Ancak yetkiliye göre Fidan Türk halkının ve İslam dünyasının Uygurların kültürel haklarının korunması konusunda “hassasiyetleri” olduğunu da sözlerine ekledi.

Konu hakkında kamuoyu önünde konuşma yetkisi olmadığı için isminin açıklanmaması kaydıyla bilgi veren yetkiliye göre Fidan endişelerin giderilmesinin “herkes için büyük yarar sağlayacağı” mesajını iletti.

Çin Türkiye’nin en büyük üçüncü ticaret ortağı. Yetkiliye göre Ankara Çin’i daha fazla Türk tarım ürünü ithal etmeye, yatırımları arttırmaya ve daha fazla Çinli turisti Türkiye’yi ziyarete teşvik ederek Çin lehine olan ticaret dengesizliğini azaltmaya çalışıyor.

Vang’dan Fidan’a işbirliği çağrısı

İki mevkidaş salı gün Çin’in başkenti Beijing’te görüştü. Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi Türk mevkidaşı Hakan Fidan’a Çin’in uluslararası sahnede “güç politikalarına” karşı Türkiye ile stratejik uyumu güçlendirmeye hazır olduğunu söyledi.

Çin’den yapılan açıklamaya göre Vang “İki taraf gelişmekte olan ülkelerin ortak çıkarlarını korumak için yakın stratejik iletişimin gerekliliğinde mutabık kaldı” dedi.

Vang, Beijing’in Ankara ile ekonomi, ticaret, enerji, altyapı, yüksek teknoloji ve dijital ekonomi alanlarındaki işbirliğini sürekli olarak genişletmeye istekli olduğunu söyledi.

Çinli bakan “Çin, Birleşmiş Milletler ve 20’ler Grubu çerçevesinde Türk tarafıyla koordinasyon ve işbirliğini güçlendirmeye, her türlü hegemonya ve güç politikasına karşı çıkmaya ve küresel tedarik zincirinin istikrarını korumaya devam etmeye isteklidir” diye konuştu.

Dışişleri’nin gözünden görüşme

Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında göre Fidan’ın Çin temaslarında ekonomik işbirliği, küresel konular ve Uygur Türklerinin durumu öne çıkan başlıklardı. Gelen bilgilere göre Fidan Çin’e yaptığı ilk ziyarette ekonomik işbirliği, küresel meseleler ve Uygur Türklerinin durumu hakkında Çin yetkililerine bazı mesajlar iletti.

Fidan Çin-Türkiye ilişkilerinde, ticaret dengesizliğini giderme konusunda somut adımlar attı. Bakan Türkiye’nin Çin ile olan ticaret açığını azaltmak için çaba sarf edeceğini belirtti ve daha fazla tarım ve gıda ürünü ithalatı yapılması çağrısında bulundu.

Dışişleri Bakanı ayrıca Çinli şirketlerin Türkiye’ye yatırım yapması konusunda umutlu olduğunu dile getirdi ve Orta Koridor ile Kuşak ve Yol Girişimleri arasında daha iyi bir uyum sağlanması gerektiğini vurguladı.

Küresel meseleler ele alındı 

Fidan’ın ziyaretinde Filistin ve Ukrayna gibi küresel konular da ele alındı. Fidan, Gazze’de bir an önce ateşkes ilan edilmesini ve Doğu Kudüs’ün başkent olduğu iki devletli bir barışı desteklediğini vurguladı ve Çin ile bu konuda işbirliği yapmayı önerdi.

Bakan bir de Asya Pasifik’teki gelişmeleri de takip ettiklerini belirtti ve Türkiye’nin Tayvan konusundaki tutumunu açıkladı.

Uygur Türkleri

Fidan’ın temaslarında, Uygur Türklerinin durumu da önemliydi. Uygur Türklerinin kültürel haklarının korunması gerektiğini vurgulayan Fidan, Sincan’daki ziyaretinin önemine dikkat çekti.

Uzun yıllardır, Türk İslam medeniyetinin kuruluşuna katkı veren pek çok tarihi şehri ziyaret etme fırsatım oldu.

Mâverâünnehir ve Fergana Vadisi’nin şehirlerini, tarihi Horasan kentlerini ve diğer coğrafyalardaki Selçuklu şehirlerini defalarca görme imkanı buldum.

Urumçi ve… pic.twitter.com/jTKRqU5ohn

— Hakan Fidan (@HakanFidan) June 5, 2024

Dışişleri Bakanı, Türkiye’nin Çin’in egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı duyduğunu ve Çin’in içişlerine karışma niyeti olmadığını belirtti. Bakanlığın açıklamasına göre Fidan, temasları sırasında Uygur Türklerinin Türkiye için önemli olduğunu ve kültürel değerlerinin korunması gerektiğini vurguladı.

Bakan Fidan, Çin’i ziyaret ettikten sonra Türkiye’ye geri dönmek üzere yola çıktı.

Fidan Beijing’de: ‘Koridor savaşları’nda eksen kaydı, Türkiye ile Çin aynı noktada

Fidan’ın ilk Çin ziyareti başladı: Ticaret koridorları, BRICS ve Uygur Türkleri masada