İlk adım Norveç, İrlanda ve İspanya’dan geldi: Filistin devletini tanıyacaklar

Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) Başsavcısı Kerim Han’ın İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant ile Hamas liderleri Yahya Sinvar, İsmail Haniye ve Muhammed Dayf hakkında tutuklama kararı çıkarılmasını istedi. Han’dan gelen talebe hem İsrail hem de Hamas olumsuz tepki verdi. Her iki taraf da aynı kefeye konmaktan duyduğu rahatsızlığı anlattı. UCM’nin hamlesine Batı’daki tepkiler de karışıktı. Örneğin Fransa mahkemenin talebine destek verirken ABD, İngiltere ve Çek Cumhuriyeti tepki gösteren ülkeler arasındaydı. Batı’da UCM’nin hamlesi konuşulmaya devam ederken Norveç, İrlanda ve İspanya daha önce duyurdukları Filistin’i devlet olarak tanıma adımını bugün atmaya hazırlanıyor. İsrail üç ülkenin kararına tepkisini Norveç ve İrlanda’daki büyükelçilerini geri çekme kararı alarak gösterdi.

Üç ülke Filistin’i resmen 28 Mayıs’ta tanıyacak. Filistinliler uzun zamandır Batı’dan kendilerini tanımasını bekliyor. Norveç, İrlanda ve İspanya’nın attığı bu adım 7 Ekim’de başlayan savaşta 35 binden fazla Filistinlinin öldürülmesi, İsrail’in Refah’a tanklarla girmesi ve yardımların beklediği en büyük sınırın kapanması nedeniyle Filistinlilerin açlık krizinin çok daha büyümesinin ardından geldi.

İlk karar Norveç’ten geldi, onu İrlanda ve İspanya izledi

Bu üç ülke arasında Filistin’i tanıma kararını açıklayan ilk ülke Norveç oldu. Norveç Başbakanı Jonas Gahr Støre “Filistin’i tüm hak ve yükümlülükleriyle bağımsız bir devlet olarak tanıyacağız. Filistin’i tanımazsak Ortadoğu’da barış olmaz. Norveç Filistin devletini tanıyarak Arap Barış Planı’nı destekliyor” dedi.

İsrail’in Gazze’ye girmesinden beri iki devletli çözüm planı yeniden dünya gündeminde ilk sıralarda yer almaya başladı. Türkiye ve Arap ülkeleri başkenti Kudüs olan bir Filistin devletinin tanınmasının savaşı bitireceğine inanıyor. Avrupa Birliği’ne üye ülkeler de son dönemde Ortadoğu’da yükselen tansiyonun Filistin devletini tanımaktan geçeceğini daha çok dillendirmeye başladı.

AB üyesi olmayan ancak AB ile ortak adımlar atan Norveç de iki devletli çözümün destekçileri arasında. Üç ülkenin yeni açıklamaları 1993 yılında imzalanan ilk Oslo Anlaşması’nın üstünden 30 yılı aşkın süre geçtikten sonra geldi. Norveç hükümeti o tarihten bu yana Filistinlilerin iki devletli çözüm yolunda büyük adımlar attığını savunuyor. Støre “Terör iki devletli çözümü desteklemeyen, İsrail devletini tanımayan Hamas ve militan gruplar tarafından gerçekleştirilmiştir. Filistin’in bağımsız bir devlete sahip olması temel haktır” dedi.

Norveçli lider, Dünya Bankası’nın 2011 yılında Filistin’in devlet olarak işlev görebilmesi için temel kriterleri yerine getirdiğini ve halka hizmet verecek ulusal kurumların oluşturulduğunu tespit ettiğini hatırlattı ve, “Gazze’deki savaş ve Batı Şeria’daki yasadışı yerleşimlerin devamlı genişlemesi, Filistin’deki durumun yıllardır daha zor olduğu anlamına geliyor” dedi.

Sonrasında İrlanda Başbakanı Simon Harris de bu adımın İspanya ve Norveç ile koordineli olarak atıldığını ve bunun “İrlanda ve Filistin için tarihi ve önemli bir gün” olduğunu belirtti. Harris de Norveçli mevkidaşı gibi İsrail-Filistin çatışmasının iki devletli bir yapının oluşturulmasıyla çözüme kavuşturulabileceğini anlattı. Harris diğer ülkelerin de “önümüzdeki haftalarda” Filistin devletini tanıma konusunda Norveç, İspanya ve İrlanda’ya katılacağını söyledi.

2018’den bu yana İspanya’nın liderlik koltuğunda oturan Pedro Sanchez de beklenen açıklamayı parlamentodaki konuşmasında yaptı. Gazze’de ateşkesin sağlanması için destek toplamak amacıyla Avrupa ve Ortadoğu ülkelerini gezen Sanchez bu konuda kararlı olduğunu birçok kez göstermişti. Sanchez “Bu hamlemizin geçmişte olanların üstüne çizgi çekmeyeceğini ve Filistin’de kaybedilen hayatları geri getirmeyeceğini biliyoruz. Ancak Filistinlilere bugünleri ve gelecekleri için çok önemli iki şeyi vereceğimize inanıyoruz: Haysiyet ve umut. Filistin’i tanımamız kimseye karşı yapılan bir hareket değildir. Biz İsrail devletine karşı değiliz” dedi ve alınan kararın İsrail ile diplomatik krize neden olabileceğini kabul etti. İspanyol lider ayrıca “Bölge içindeki ve dışındaki liderlerle haftalarca, aylarca görüştüm. Açık olan bir şey varsa o da Netanyahu’nun terörist Hamas’a karşı mücadelesi meşru olsa bile Filistin için barış projesine sahip olmaması” dedi.

İsrail öfkeli, Norveç kayıtsız ve El Fetih mutlu

Gerçekten de diplomatik bir kriz çıktı. İsrail Dışişleri Bakanı Yisrael Katz sosyal medyadan İrlanda ve Norveç’teki büyükelçilerini hemen geri çağırdıklarını açıkladı. Uzun bir mesaj yazan Katz “İsrail egemenliğini sarsacak ve güvenliğini tehlikeye atacak durumlara karşı sessiz kalacak değil. Bugün alınan karar Filistinlilere ve dünyaya şu mesajı veriyor: Terör ödüllendiriliyor. Hamas terör örgütü Holokost’tan bu yana Yahudileri hedef alan en büyük katliamı gerçekleştirdikten, tüm dünyanın şahit olduğu tecavüz suçlarına imza attıktan sonra bu ülkeler Filistin devletini tanıyarak Hamas ve İran’ı tanıyarak ödüllendirdi” dedi.

Katz’ın mesajı İspanya kararını almadan önce alındığı için İspanya’daki büyükelçilik geri çekilmemişti ama Katz doğrudan İspanya’yı tehdit ettiği “İspanya Filistin devletini tanırsa benzer bir adımla karşılaşacak” mesajını verdi. İspanya Dışişleri Bakanı José Albares hükümetin Filistin devletini tanıma niyetini ABD’li mevkidaşı Antony Blinken’e bu ayın başlarında bildirmişti.

Norveç Başbakanı Støre İsrail’in büyükelçisini çekme kararını düşüneceklerini belirterek “İsrail hükümetiyle pek çok konuda anlaşmazlık yaşıyoruz. Üzerinde mutabık kaldığımız tek husus Hamas’ın 7 Ekim’deki acımasız saldırısını kınamak gerektiği” dedi.

Norveç’in açıklamasının ardından bu kez Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’tan üç ülkenin attığı adımı memnuniyetle karşıladığı açıklaması geldi. Diğer ülkelerin de aynı yoldan ilerlemeye çağıran Abbas bu sayede Filistin halkının kendi kaderini tayin etme hakkının güvence altına alınacağını ve İsrail ile iki devletli çözüme ulaşma girişimlerini destekleyeceğini söyledi.

Filistin’e destek yükseliyor: İspanya, İrlanda, Malta ve Slovenya resmen tanıyacak

İspanya, İrlanda, Danimarka…: Avrupa’dan İsrail’e tepkiler yükseliyor

Fransa sürüden ayrıldı: Paris’ten UCM’ye destek