İsrail Cumhurbaşkanı, ‘İç Savaş’tan söz etti, hükümete yeni bir tasarı önerdi ama Netanyahu reddetti

İsrail, aşırı sağcı Binyamin Netanyahu hükümetinin parlamentoda görüşülmesinde ısrar ettiği bir yargı reformu tasarısı nedeniyle kendi kısa tarihin en ağır siyasi krizlerinden birini yaşıyor.

Haftalardır yüzbinlerce İsrailli, demokrasiyi zayıflatacağı, hukuk devletini aşındıracağı ve yargının yetkilerini parlamentoya devredeceği gerekçesiyle ülke parlamentosu Knesset’teki tasarıyı protesto ediyor.

Son günlerde İsrail Cumhurbaşkanı İzak Herzog da hükümetten tasarının geri çekilmesini isteyenler arasında katılmış durumda. Herzog dün Facebook hesabından bir konuşma daha yayımlayarak “iç savaş tehlikesi”nden söz etti ve ortaya yeni bir öneri attı.

Korkunç söylemler duyduğunu ve korkunç bir nefrete tanık olduğunu kaydeden Herzog, şunları kaydetti:

“Şu ana kadar kullanmadığım bir ifade kullanacağım ve bundan korkmayacak İsrailli yoktur; gerçek bir iç savaşın ulaşamayacağımız bir şey olduğunu düşünenlerin, (konu hakkında) hiçbir fikri yok. İç savaş kırmızı çizgidir ve ne pahasına olursa olsun patlak vermesine izin vermeyeceğim.”

Herzog, hükümetin tasarısı yerine kendisinin hazırladığı yeni bir tasarıyı ortaya attı. İsrail’in “i24NEWS” internet sitesine göre, bizzat Herzog tarafından iktidar koalisyonu veya muhalefetle istişare yapılmadan hazırlanan tasarı, hükümetinin yargının yetkilerini kısıtlayan “yargı reformu”nun ülke çapında huzursuzluk yaratmasına karşı uzlaşma bulmayı amaçlıyor. Yedioth Ahronoth’a göre, tasarı, Yargıçları Atama Komitesi’nde çoğunluğun hükümet koalisyonuna verilmemesini, bunun yerine 11 üyeden sadece 5’inin koalisyona verilmesini içeriyor.

Tasarı ayrıca, mecliste İsrail’de yarı anayasa sayılan “Temel Yasalar”da yapılacak değişikler için 3 değil 4 oturumda görüşülmesini ve 120 sandalyeli mecliste salt çoğunluk olan 61 oy yerine 80 oy çokluğuyla çıkarılmasını içeriyor.

Herzog’un tasarısı, Yüksek Mahkeme’nin (en yüksek yargı organı) Temel Yasalar üzerinde adli denetim yapamayacağını ve yalnızca normal yasaları iptal edebileceğini belirtiyor.

İsrail muhalefeti, Cumhurbaşkanı Herzog’u “Halk Tasarısını” memnuniyetle karşıladı. Eski Başbakan ve yeni muhalefet lideri Yair Lapid, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, sunduğu tasarı için Cumhurbaşkanını tebrik ederek, “İsrail Devleti’nin ulusal direncine ciddi şekilde zarar veren ekonomik, güvenlik ve sosyal bir parçalanmayı önlemek için her türlü çabayı göstermeliyiz” diye yazdı.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise Herzog’un sunduğu tasarıyı reddetti. Netanyahu, Cumhurbaşkanı’nın sunduğu tasarının, “mevcut statükoyu devam ettirdiğini” belirtti, “Ne yazık ki Cumhurbaşkanı’nın sunduğu şeyler koalisyon temsilcileri tarafından kabul edilmedi. Sunduğu taslağın kilit bölümleri yalnızca mevcut statükoyu devam ettiriyor ve İsrail devlet organlarının ihtiyaç duyduğu dengeyi getirmiyor. Bu talihsiz gerçek” dedi.

Adalet Bakanı Yariv Levin, 5 Ocak’ta Yüksek Mahkemenin yetkilerini sınırlandıran, yargının, hakimlerin seçimi üzerindeki etkisini azaltan bir “yargı reformu” planladıklarını duyurmuştu.

Netanyahu başbakanlığındaki koalisyon hükümetinin, yargının bazı yetkilerini Meclise devretmeye yönelik hamleleri, Yüksek Mahkeme başta olmak üzere hükümet ile İsrail yargı mekanizması arasında gerilime yol açmıştı.

Ülkedeki en yüksek yargı mercii olarak görev yapan İsrail Yüksek Mahkemesi, Meclisin çıkardığı kanunları, anayasa taslağı olarak kabul edilen “temel yasalara” aykırılık gerekçesiyle bozma yetkisine sahip.

Netanyahu hükümeti, açıkladığı yargı düzenlemesinde, Yüksek Mahkemenin, Meclisin çıkardığı kanunları bozma yetkisinin elinden alınacağını belirtmişti.

Hükümetin yargının yetkilerini kısıtlayan ve iktidarın yargı atamalarında söz sahibi olmasını öngören yargı düzenlemesi, İsrail içinde ve uluslararası alanda yargının yetkilerini kısıtladığı gerekçesiyle yoğun şekilde eleştirilmişti.