İsrail tanıdı, ABD tanımıyor, Dışişleri tepkili: Somaliland nerede ve neden önemli?

İsrail, Somali’den tek taraflı olarak ayrıldığını ilan eden Somaliland’ı ‘bağımsız bir devlet’ olarak tanıdığını duyurdu.

Başbakan Binyamin Netanyahu, Dışişleri Bakanı Gideon Saar ve Somaliland’ın Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullahi tanıma kararını törenle imzaladı.

Karardan duyduğu mutluluğu dile getiren Netanyahu, Abdullahi’yi resmi ziyaret için İsrail’e davet etti. Netanyahu, Somaliland’in ‘Abraham Anlaşmaları’na katılma talebini de ay sonunda yapılması öngörülen görüşmede ABD Başkanı Donald Trump’a ileteceğini kaydetti.

Bakanlıktan tepki

Dışişleri Bakanlığı ise karara tepki gösterdi. Bakanlık Sözcüsü Öncü Keçeli tarafından yapılan açıklamada kararın ‘Somali’nin iç işlerine açık bir müdahale niteliği taşıdığı’ belirtildi. 

Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında “Söz konusu karar, Netanyahu hükümetinin bölgesel ve küresel düzeyde istikrarsızlık yaratmayı hedefleyen hukuk dışı eylemlerinin yeni bir örneğini teşkil etmiştir” ifadesine yer verildi:

Trump hazır değil

New York Post gazetesinde İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Somaliland’in bağımsızlığını tanımasının ardından ABD Başkanı Donald Trump’ın aynı adımı atmaya henüz hazır olmadığına ilişkin bir haber yer aldı.

New York Post gazetesinin haberine göre Trump Somaliland’in bağımsızlığının tanınması konusunda “Bu konuyu çalışacağız. Birçok şey üzerinde çalışıyoruz ve muhteşem kararlar veriyorum, bunlar da doğru kararlar” dedi.

Trump ayrıca “Somaliland’in nerede olduğunu gerçekten bilen var mı” diye sordu.

Karara tepkiler

Somali Federal Cumhuriyeti, ülkenin egemenliği, ulusal birliği ve toprak bütünlüğünün tartışmaya açık olmadığını vurgulayarak Somaliland’i tanıyan İsrail’e sert tepki gösterdi. Yapılan yazılı açıklamada Somali’nin egemenliği, ulusal birliği ve toprak bütünlüğünün Somali Federal Cumhuriyeti Geçici Anayasası, Birleşmiş Milletler Şartı ve Afrika Birliği Kurucu Senedi’nde güvence altına alındığı vurgulandı.

Afrika Birliği de Somaliland bölgesini bağımsız bir devlet olarak tanıma yönündeki herhangi bir adımı reddederek Somali’nin birliği, egemenliği ve toprak bütünlüğünü savundu. Yapılan yazılı açıklamada “Somaliland’i bağımsız bir varlık olarak tanımayı amaçlayan her türlü girişim veya eylemin kesinlikle reddedildiği ve Somaliland’in Somali Federal Cumhuriyeti’nin ayrılmaz bir parçası olmaya devam ettiği” hatırlatıldı.

Filistin Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada ise Filistin’in Somali’nin birliğine, egemenliğine ve siyasi bağımsızlığına tam desteği ifade edildi.

Somaliland

Başkenti Hargeisa olan Somaliland Afrika Boynuzu bölgesinde, resmî olarak Somali’nin kuzeyinde yer alıyor. Aden Körfezi’ne kıyısı bulunan bölge Kızıldeniz’e açılan deniz yollarına yakınlığıyla stratejik bir konumda bulunuyor. 

Somaliland 1960’ta İngiltere’den bağımsızlığını aldı, kısa süre sonra İtalyan Somali’siyle birleşerek Somali Cumhuriyeti’ni oluşturdu. Ancak merkezî yönetimle yaşanan iç savaş ve devlet çöküşünün ardından 1991’de tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti. 

O tarihten bu yana kendi parlamentosu, hükümeti, güvenlik güçleri ve para birimiyle fiilen bağımsız bir yapı kurdu. Buna rağmen uluslararası toplumun büyük kısmı Somaliland’i resmen tanımıyor.

Stratejik önemi

Somaliland, Aden Körfezi’ne kıyısı olması, küresel ticaret ve enerji yollarına yakınlığı nedeniyle askerî ve jeopolitik açıdan kritik. Zira Orta Doğu ve Afrika’daki güç dengeleri, limanlar ve askerî erişim üzerinden şekilleniyor.

Ayrıca Somaliland, Somali’nin geri kalanına kıyasla uzun süredir daha güvenli ve istikrarlı bir yönetim sergiliyor. Tanınması Afrika’da ‘sınırların değişmezliği’ ilkesini tartışmaya açabilir.

Bu nedenle İsrail’in tanıma kararı sadece ikili ilişkiler değil; ABD’nin tutumu, bölgesel dengeler ve uluslararası hukuk açısından da yakından izleniyor.