Kursk operasyonunda iki hafta: Ukraynalılar şüpheli, Ruslar öfkeli

Ukrayna Rus topraklarını hedef aldığı saldırıdan yaklaşık iki hafta sonra bir yandan Kursk’ta kontrol altına aldığını iddia ettiği toprakları elinde tutmaya, diğer yandan da kendi topraklarında daha fazla toprak kaybetmemeye çalışıyor. Ukrayna’nın Genelkurmay Başkanı Oleksandr Sırski cuma günü Rusya içinde günlük 3,2 km kadar ilerlediklerini iddia etti. Öte tarafta Donetsk’teki Pokrovsk’u ele geçirmeye çalışan Moskova güçleri bu ay 4,8 km ilerleme kaydetti.

Pek çok Ukraynalı iki mücadeleyi birbiriyle ilişkilendiriyor. Çoğu Rusya’nın ilerlemesini durdurmak için sınırötesi operasyonun gerekli olduğu konusunda hemfikir. Kiev’in planı, Moskova’nın Kursk’u savunmak için doğudan çok sayıda kuvvet kaydırmasını sağlamaktı. Ancak Avrupa Politika Analiz Merkezi’nde kıdemli araştırmacı Hanna Shelest, Ukrayna’nın bu gözü pek saldırısının “beklediğinden iyi gitmesine” rağmen Rusya’nın doğu kanadından umulan kadar kuvvet kaydırmadığını söylüyor.

ABD’li düşünce kuruluşu Savaş Çalışmaları Enstitüsü Kursk’a düzensiz birliklerin elit mensuplarının gönderildiğini söylüyor. Enstitüye göre Rusya Ukrayna’daki öncelikli bölgede halihazırda çatışma halindeki askerleri çekmeye de son derece isteksiz. Rusya Dışişleri Bakanlığı cuma günkü açıklamasında Ukrayna’yı uluslararası sınırın 11 km kuzeyinde kalan Kursk’taki stratejik köprüyü havaya uçurmak için Amerikan yapımı Himars roketlerini kullanmakla suçladı.

Şüpheli olanlar da var

Hal böyleyken Pokrovsk’taki yetkililer sivillerin tahliyesini hızlandırdı. Kentin askeri yönetiminin başındaki Serhiy Dobryak Rus güçlerinin kente “çok yaklaştığı” ve kentin geleceğiyle ilgili endişelerin arttığı uyarısını yaptı. Bir yıl öncesine kadar Pokrovsk gazetecilerin ve yardım görevlilerinin geceleyebileceği kadar güvenli bir üs olarak kabul ediliyordu. Buradan geçen karayolu ve demiryolu bağlantıları Dnipro’yu Kramatorsk ve Slovyansk’a bağlıyor. Rusya Pokrovsk’u ele geçirirse Ukrayna’nın Donetsk’te hâlâ elinde tuttuğu topraklar ikiye ayrılmış olacak.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski savaşlar arasında bağlantı kurarak Kursk’a yapılan saldırının “Rus ordusunun lojistiğine ortadan kaldırmayı ve rezervlerini kurutmayı” amaçladıklarını söyledi. Ukrayna’nın kuzeydoğusundaki Sumi’de bulunan Ukraynalı askerler, Kursk’ta elde edilen başarıdan memnun olsa da stratejiye daha geniş bir açıdan bakıp da şüpheye düşenler de yok değil. Örneğin The Guardian’a konuşan Oleksii “Elimizdekileri savunmalıyız, Kursk’a saldırmak iyi askerleri Pokrovsk’tan uzaklaştıracak ve Rus birliklerinin bir kısmının dikkatini dağıtacaksa bile bu sadece sayı sorununun bir yerden başka yere taşınması anlamına geliyor. Annem bana hep ‘Otur oturduğun yerde’ der” dedi.

Rusya’nın hamleleri konusunda en iyi analizleri yapan Estonyalı istihbarat yetkilileri Moskova’nın cuma gününe kadar Kursk’ta tam teşekküllü bir karşı saldırı için yeterli gücü topladığına dair herhangi bir işaret görmediklerini söyledi. Yani Rusya’nın cevabı koordinasyonsuzdu. Estonya Savunma Kuvvetleri Genelkurmay Başkan Yardımcısı Mattias Puusepp “Rus silahlı kuvvetlerinin karşı saldırıya geçmek için yeterli kuvvete ve alan sahip olduğuna dair henüz bir işaret göremiyoruz. Şimdiye kadar yaptıkları savunma niteliğinde, yani savunma hatları kuruyor, birlikleri hareket ettiriyorlar” dedi.

Oysa cumartesi günü gelip de çattığında Rusya’nın misillemesi yüzünü gösterdi: Rus sınırına en yakın Ukrayna şehri Sumi’nin merkezine balistik füze atıldı, şehir yaklaşık bir haftadır ilk kez vuruldu. Saldırıda iki sivilin yaralandığı açıklandı. Yaklaşık 250 bin kişinin yaşadığı Sumi’ye saldırılar geçen hafta artmıştı. Sumi’de yaşayan emekli Valentina Mıkolaiivna gibi bazı Ukraynalılar evlerini terk etmek istemiyor. Valentina’nın gerekçesi hazır: “Çok yaşlıyım, sil baştan başlayamam. Sahip olduklarımı bırakmak istemiyorum.” 62 yaşındaki kadın Ukrayna ordusunun doğru olanı yaptığını düşünüyor, “Çok iyi fikir, onları geri püskürttüler işte. Niye buraya gelmek istiyorlar ki zaten? Yeterince toprakları yok mu?” diyor ama şu anda kendisinin de tehlike altında olduğu ortada.

Ruslar ne düşünüyor?

Observer’ın haberine göre Rus Lyubov Antipova, yaşlı anne babasıyla en son yaklaşık iki hafta önce, Ukrayna’nın atağa geçeceği söylentileri ilk çıktığında konuşmuş. Rus medyası başta Ukrayna’nın hamlesini “tek seferlik bir sızma girişimi” olarak gösterdi. Bu yüzden Antipova’nın küçük arsalarında tavuk ve domuz besleyen anne babası evlerini terk etmeyi reddetti. Oysa hemen ertesi günü Ukraynalı askerler, ailesinin evine 50 metre uzakta olan süpermarketin yanında poz vermişti. “Ailem bunca yıl bu durumda etkileneceğini düşünmemişti” diyen Antipova “Rus ordusunun bizi koruyacağından emindik. Ukrayna güçlerinin bu kadar hızlı ilerlemesine hayret ettim” dedi.

İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana ilk kez bir yabancı ülkenin askerleri Rus topraklarına giriyor. Savaşın önceki aşamalarında Ukrayna destekli gruplar sınır bölgelerine saldırılar düzenlese de o gruplar da Rus kökenliydi. Savaştan bugüne kadar fiziken çok etkilenmeyen Ruslar, mevcut durumdan şikayetçi. Çoğu hükümeti Ukrayna’nın saldırısını küçümsemekle ya da tehlike konusunda kendilerini yanlış bilgilendirmekle suçluyor.

Kursk Arkeoloji Müzesi sorumlusu Aleksandır Zorin operasyona Gochevo köyündeki kaza alanında yakalandı. Meslektaşlarıyla 30 yıldır her yaz bu köydeki 10 ve 11’inci yüzyıldan kalma mezar höyükleri kazıyorlardı. Son iki yıldır dronların, jetlerin ve topların sesine alışmışlardı. Ancak bu seferki farklıydı. Ukrayna askerleri gelmişti ve onlar saldırının merkez üssü Sudzha’ya 40 metre uzaktaydılar. “Yetkililerin açıklamaları hiç de korkutucu değildi. ‘100 sabotajcı içeri girdi’ dediler ama sonra sayıları 300’e, 800’e çıktı. Net bir tablo görmek imkansızdı” diye anlatan Zorin “Tahliye edilen yerel halkı görünce biz de ayrılma kararı aldık” dedi.

Ukrayna birliklerinin Sudzha’da olmasına rağmen salı akşamı Channel One kendi haber bülteninde Rus ordusunun “sınır ihlalini önlediğini” geçti. Ertesi gün Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kursk’a düzenlenen saldırıya saldırı demek yerine “durum” demeyi tercih etti.

Kursk krizi: Belgorod’da da acil durum ilan edildi, Ukrayna 100 Rus askerini esir aldığını söylüyor