Kuş gribi alarmı: Memeliler arasında da yayılıyor

Kuş gribinin (H5N1) son zamanlarda yabani kuşlarda olağanüstü bir sıklıkta görülmesi sebebiyle ABD başta olmak üzere birçok ülke alarma geçti. Öyle ki ABD’de bir yılda 58 milyon tavuk ölürken, Türkiye’de de yaklaşık 6,5 milyon tavuğun itlaf edildiği düşünülüyor. Bu da yetmezmiş gibi bir de vaşaklar, rakunlar ve tilkiler de dahil olmak üzere memeliler de bu virüsü kapmaya başladı. Bilim insanları yabani memelilerin çoğunun virüsü doğrudan kuşlardan kaptığına inanıyor. Ancak sonbaharda bir İspanyol vizon çiftliğinde baş gösteren salgın, virüsün kuşlardan değil de bazı memeli türleri arasında yayılabileceğini gösterdi. Peru’da 3 bin 487 deniz aslanının kitlesel ölümü, deniz memelilerinin de virüsü birbirlerine bulaştırıyor olabileceği endişelerini iyice artırdı.

Emerging Infectious Diseases dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre araştırmacılar, 20 Ocak – 31 Temmuz 2022 tarihleri arasında Kuzey Atlantik kıyısı boyunca karaya vuran bin 79 yabani kuş ve 132 gri fok ve liman fokundan örnek topladı. Böylelikle aynı bölgede aynı zamanda bulunan kuş ve foklar arasında neler yaşandığı daha net bir şekilde incelenebildi. İncelemenin sonucunda yabani kuşlarda iki grip dalgası yaşandığı tespit edildi. Mart 2022’de zirve yapan ilk dalga öncelikle yırtıcı kuşları etkilerken, haziran ayında başlayan ikinci dalga martıları ve deniz ördeklerini vurdu. Salgının ilk dalgasında fokların hiçbirinin kuş gribi testi pozitif çıkmazken, yaz aylarındaki karaya vurma vakasında 41 foktan 19’unun testi pozitif çıktı.

Araştırmacılar foklarda da virüsün farklı iki versiyonunu buldu. Biri sumrular arasında yayılan virüsle eşleşirken, diğeri martılar ve örümcekler de dahil olmak üzere daha geniş bir kuş yelpazesinde dolaşan virüse benziyordu. Bu bulgu, virüsün en az iki kez yayıldığını gösteriyor. Normal şartlarda foklar kuş yemediği için, bilim insanları hayvanların virüsü çevreden, belki de kuş dışkılarıyla temas yoluyla aldıklarından şüpheleniyor. Öte yandan foklardan alınan virüs örneklerinde kuşlarda nadir görülen ya da hiç bulunmayan mutasyonlar da görüldü. Örneğin üç fokta virülansın arttığını gösteren bulgulara rastlandı.

Virüsün memeliler arasında daha etkin bir şekilde yayılacağı ve yeni bir salgına yol açabileceği yönündeki endişeler iyice artmaya başlasa da araştırmacılar, insanlar için riskin düşük olduğunu söylüyor. Yine de araştırmanın yazarlarından Dr. Stallknecht, bu tür hastalıklara sadece insanlarda salgın riski yaratırsa önem vermenin doğru olmadığını, birçok türün bu virüslerden zarar gördüğünün altını çiziyor.