Gazze Şeridi’ndeki savaşta neredeyse üç ay geride kalırken Başbakan Binyamin Netanyahu’ya İsrail Yüksek Mahkemesi’nden kötü haber geldi. 7 Ekim’de başlayan savaştan önce de ülkede büyük tartışma yaratan ve şiddetli protestoların yaşanmasına neden olan yargı reformu Yüksek Mahkeme’den büyük darbe aldı. Mahkeme Netanyahu’nun tartışmalı yargı revizyonunun önemli bir bileşenini iptal ederek Filistinli örgütlerle girilen savaştan önceki çatlakları derinleştirebilecek ve dönüm noktası olabilecek bir karara imza attı.
İsrail devlet televizyonu KAN’ın haberine göre Yüksek Mahkeme 15 hakimden sekizinin oyuyla ‘Akla Yatkınlık Yasası’nın iptaline karar verdi. ‘Akla uygunluk standardı’ diye tanımlanan hukuki terim hükümetin aldığı bir kararın makul görülmediği durumlarda Yüksek Mahkeme’ye kararı bozma yetkisi veriyor. “Akla uygun olmayan” karar “kamu yararını yeterince dikkate almadan orantısız şekilde siyasi çıkarlara odaklanan karar” olarak tanımlanıyor.
Mecliste çoğunluğu oluşturan koalisyon hükümeti yargı düzenlemesine karşı büyüyen siyasi ve toplumsal muhalefete ve kitlesel protestolara rağmen yasayı 24 Temmuz’da Meclisten geçirmişti. Hükümet bu yasa değişikliğiyle Yüksek Mahkeme’nin “akla uygunluk standardı”nı uygulayarak hükümetin kararlarını bozma yetkisini elinden alıyordu.
Planlanan reform aylarca süren kitlesel protestolara yol açmış, yargı ve yasama organları arasında bir anayasal kriz yaratmış ve İsrail kolluk kuvvetleri arasındaki uyumun sarsılmasına neden olmuştu. Gazze’deki savaştan önce yüz binlerce İsrailli her hafta sokaklara dökülerek hükümeti protesto etmiş, istifaya çağırmıştı. Göstericiler arasında savaş pilotları ve diğer seçkin ordu birlik üyeleri dahil yedek askerler de vardı ve bu askerler yasanın kabul edilmesi halinde görevi bırakacaklarını söylemişti. Ki bu yedek askerler İsrail ordusunun bel kemiğini oluşturuyor.
Gazze Şeridi’nde şu ana kadar 21 binden fazla Filistinlinin hayatına mal olan savaş nedeniyle yargı reformunun toplumda oluşturduğu bölünme deyim yerindeyse rafa kaldırılmıştı. Ancak yeni mahkeme kararı gerilimi ülke savaş halindeyken bile yeniden alevlendirebilir. Yedek askerler 7 Ekim’den sonra hızla görevlerine dönmüştü, ancak yargıda reform çabalarının yeniden canlandırılması halinde ne olacağı belirsiz. Protestoların yeniden başlaması İsrail’deki ulusal birliğe zarar verebilir ve askerlerin görevi reddetmesi halinde ordunun hazır olma durumunu etkileyebilir.
Adalet Bakanı: Bu karar askerlerimiz için gerekli olan birlik ruhunu zedeledi
Netanyahu’nun müttefiki ve revizyonun mimarı olan Adalet Bakanı Yariv Levin mahkemenin kararını “bugünlerde cephedeki askerlerimizin başarısı için gerekli birlik ruhunu zedelediğini” diyerek eleştirdi.
“Bu karar cesaretimizi kırmayacak” diyen Levin hükümetin planını kısa vadede yeniden canlandırmaya çalışıp çalışmayacağına ilişkin yorum yapmadı. Bakan “Kampanyalar farklı cephelerde devam ederken itidal ve sorumlulukla hareket etmeye devam edeceğiz” dedi.
Netanyahu’nun partisinden karara tepki
Mahkemenin kararının ardından Netanyahu liderliğindeki Likud Partisi’nden “Yüksek Mahkeme’nin İsrail’deki toplumsal tartışmanın merkezinde, özellikle de Gazze’deki askeri operasyonda sağdan ve soldan askerler savaşırken ve hayatlarını tehlikeye atarken böyle bir karar alması üzücü” açıklaması yapıldı.
Açıklamada “mahkeme kararının özellikle savaş zamanlarında halkın birlik isteğiyle çeliştiği” savunuldu. İsrail Meclis Başkanı Amir Ohana da “Yüksek Mahkeme’nin Temel Yasayı bozma yetkisi olmadığının açık” dedi.
Muhalefet kararı destekliyor
Meclisteki ikinci büyük parti Yesh Atid (Gelecek Var) lideri Yair Lapid sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda “Yüksek Mahkeme’nin kararı bizi içeriden parçalayan ve tarihimizin en kötü felaketine yol açan zorlu bir çatışma yılını sonlandırıyor” dedi.
“İsrail’in gücünün kaynağının Yahudi, demokratik, liberal, yasalara saygılı bir devlet olmaktan geldiğini” kaydeden Lapid şöyle dedi:
“Bugün Yüksek Mahkeme İsrail vatandaşlarını koruma rolünü sadakatle yerine getirdi. Yüksek Mahkeme’ye tam destek veriyoruz. İsrail hükümeti Yüksek Mahkeme konusunda geçmişten hiç ders çıkarmamış. 7 Ekim’den sonra bir şey öğrenmedikleri gibi 87 gün süren savaştan da hiçbir şey öğrenememişler.”
Eski İsrail Başbakanı Naftali Bennett de X platformundaki hesabından yaptığı paylaşımda İsrail halkının “düşmanı yenmeye ve güvenliği yeniden sağlamaya odaklanması” gerektiğini aktardı.
“Birbirimizin boğazına sarılmışken bunu yapamayız. Şimdi birbirimize kenetlenme zamanı, birlik zamanı” diyen Bennett “anayasal kuralların zorla dayatılan yasalar veya zorlayıcı kararlarla belirlenemeyeceğini” söyleyerek hükümeti eleştirdi.
Gazze’de 2023’ün son günü böyleydi: 100 ölü, İsrail askerlerinin bir kısmını geri çekiyor
Haaretz: İsrail’in başı soykırım davasıyla dertte
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu. / Fotoğraf: AA 
Oyunlar ve Bulmacalar