Özbekistan’da erken seçim: Mirziyoyev yedi yıl daha ülkeyi yönetecek

2016’dan bu yana Orta Asya’nın en kalabalık ulusunu yöneten Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, görev süresini sıfırlayan ve başkanlık süresini beş yıldan yedi yıla çıkaran referandumla anayasa değişikliği yapmasının ardından erken seçim çağrısında bulunmuştu.

Özbekistan Merkez Seçim Komisyonu, dün yaptığı açıklamada Mirziyoyev’in oyların yüzde 87’sini alarak yeniden seçildiğini duyurdu. Özbekistan’ın 19.6 milyon seçmeninin neredeyse yüzde 80’i seçimlere katılım gösterdi.

Ekoloji Partisi, Halkın Demokratik Partisi ve Adolat Sosyal Demokrat Partisi’nden çok tanınmayan üç adaya karşı yarışan Mirziyoyev’in oyların çoğunluğunu alması zaten bekleniyordu. Dolayısıyla sonuçlar pek sürpriz olmadı.

Ukrayna savaşından en az hasarla çıkmaya çalışıyor

Mirziyoyev’ seçim kampanyasında ekonomi ve eğitim konularına odaklandı. Yakında ülkenin milli gelirini iki katına çıkararak 160 milyar dolara ulaştırmayı hedeflediğini söyledi.

Orta Asya’daki diğer ülkeler gibi Özbekistan da Ukrayna’daki savaş nedeniyle yıllardır ticaret ortağı olan Rusya’ya karşı uygulanan Batı yaptırımlarından en az zararla çıkmaya çalışıyor. Zira Rus rublesinin güçten düşmesi, Rusya’da çalışan milyonlarca Özbek’ten gelen döviz girişinin de azalacağı anlamına geliyor.

Özbekistan’ın sıkıntılarından biri, eskiden enerji ihracatçısıyken artık ürettiğinden daha fazla petrol ve gaz tüketmesi. Moskova’nın Batı’ya ihracatının sekteye uğramasından faydalanan Özbekistan, Rusya ile ithalat anlaşmalarını sıkılaştırdı.

‘Reformcu’ kimliğinin altında otokratikleşmekle suçlanıyor

Mirziyoyev, daha önce selefi İslam Kerimov döneminde başbakanlık yapmış ve iktidara geldiğinden beri kendisini ‘reformcu’ olarak tanımlayarak, ‘Yeni Özbekistan’ı inşa etme sözü vermişti.

Vergilerin hafifletilmesi, işletmelerin önündeki engellerin kaldırılması ve birçok kişinin bürokratik sorunlarının cumhurbaşkanlığı internet sitesinden dilekçe doldurarak çözülmesi gibi uzun zamandır istenen bazı reformları gerçekleştirdi.

Sivil toplum kuruluşları, Mirziyoyev döneminde insan haklarının bir nebze iyileştiğini söylüyor. Mirziyoyev döneminde pamuk tarlalarında zorla çalıştırılmaya son verildi. Kerimov iktidarında hapse atılan siyasi mahkumların bir kısmı da serbest bırakıldı.

Ancak mevcut hükümet, ülkenin yeni yeni atılan demokrasi adımlarını zayıflatmaya çalışmakla suçlanıyor. Belarus Devlet Başkanı Aleksandır Lukaşenko ve Tacik lider Emomali Rahmon gibi eskiden Sovyetler Birliği’ne bağlı pek çok ülkenin lideri, anayasa değişikliği yoluyla görev sürelerini uzattı.

Analistler, Mirziyoyev’in reformist imajının ardına saklanarak otokratikliğini güçlendirdiği konusunda uyarıyor. Üstelik yeni anayasa değişikliğiyle Mirziyoyev’in teoride 2040’a kadar iktidarda kalabilecek olması da demokrasi yanlılarını endişelendiriyor.

Rejim muhalifi eski bir üniversitesi rektörü olan Khidirnazar Allakulov, siyasi parti kurma girişiminin yetkililer tarafından defalarca ve bazen de şiddet kullanarak engellendiğini iddia ediyor. 67 yaşındaki Allakulov, RFE/RL’e verdiği demeçte, “32 yıllık bağımsızlığımızda siyasi arenada hiç rekabet olmadı. Bunu istemiyorlar. Adalet istemiyorlar. Hukukun üstünlüğünü istemiyorlar” dedi.

Özbekistan’da referandumda evet çıktı, Mirziyoyev’in 2040’a kadar başkan olmasının önü açıldı