Putin yeniden Kafkasya sahnesinde

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in iki günlük Azerbaycan ziyareti resmi temaslarla sürdü. Pazar günü Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in evinde ağırladığı Putin dün de Bakü’deki Zagulba konutundaydı. Aliyev ve Putin’in toplantısına Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Devlet Başkan Yardımcısı Yuriy Uşakov, Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, Ekonomik Kalkınma Bakanı Maksim Reşetnikov ve Ulaştırma Bakanı Roman Starovoyt da eşlik etti.

Aliyev nisan ayında Moskova’yı ziyaret etmiş ve iki lider son olarak temmuz ayında Kazakistan’daki Astana zirvesinde bir araya gelmişti. Azerbaycan ve Rusya 22 Şubat 2022’de iki ülke arasındaki iş birliği için bir bildiri imzalamıştı. Bu bildiri Azerbaycan ve Rusya’nın güncel uluslararası sorunlarda benzer tutumlar almasını ve uluslararası oluşumlarda karşılıklı çıkarları ilgilendiren konularda iş birliği yapmasını öngörüyordu.

Bölgesel sorunlarda birbirine yakınlığı ile bilinen iki lider bu sefer Azerbaycan’da bir araya geldi. Görüşmede Azerbaycan-Ermenistan barış süreci gündemdeydi. Putin, Aliyev’e davet için teşekkür ederek 2022’de imzalanan müttefiklik deklarasyonunun başarılı bir şekilde uygulandığını ve nisan ayında Moskova’da yapılan ziyaretin iki ülke ilişkilerine ivme kazandırdığını belirtti. İkili ticaretin 4 milyar doları geçtiğini ifade eden Putin bu rakamın potansiyelin altında olduğunu vurguladı. Enerji, sanayi, ulaşım ve lojistik gibi alanlarda iş birliğinin genişletilmesi de Rus liderin temennileri arasındaydı. İki ülke arasındaki kültürel etkileşimin öneminin de vurgulandığı buluşmada Azerbaycan’da Rus dilinin teşvikine büyük önem verildiği belirtildi. Halihazırda Azerbaycan’da 300 okulda Rusça eğitim veriliyor ve bazı önemli Rus üniversitelerin de Azerbaycan’da kampüsleri bulunuyor.

Putin’in derdi ekonomi ve enerji

Rusya-Ukrayna savaşının 2022 yılında başlamasının ardından Avrupalı devletler Rusya ile yaptıkları doğalgaz ticaretini en aza indirmeyi hedefleyen bir dizi düzenlemeye gitmişti. Batılı ülkelerin uyguladığı bu yaptırımlar nedeniyle Rusya’nın Avrupa’ya doğalgaz ihracatı neredeyse durma noktasına gelmişti. Enerji devi Rusya’nın denklemden çıkmasıyla Avrupalı devletler yeni doğalgaz alternatifleri arıyordu. Azerbaycan ise sahip olduğu rezervler sayesinde öne çıkan alternatiflerden biri.

BBC Azerbaycan servisine konuşan siyaset bilimci Fuad Şahbazov Putin’in Azerbaycan ziyaretinin temel hedeflerinin ekonomi ve enerji konularıyla bağlantılı olduğunu belirtti. Şahbazov’a göre bu ziyaret sırasında Azerbaycan ile Rusya arasında doğalgaz ticaretine ilişkin yeni bir belge imzalanabilir. Rusya artık Batı’ya gönderemediği gazını önce Azerbaycan’a, oradan da başka ülkelere göndermeyi talep edebilir. Avrupa’nın ambargosuyla karşı karşıya kalan Putin Rusya’nın doğalgazını bölgeye dağıtarak buradan doğacak ekonomik açığı kapatmak istiyor.

Şahbazov bu ziyaretin Rusya’nın Ermenistan-Azerbaycan barış sürecindeki rolünü güçlendirmeyi amaçladığına dikkat çekti. Rusya’nın savaşla meşgul olması sebebiyle Azerbaycan-Ermenistan sorununda Batı aktif bir rol oynamaya başlamıştı. Putin bölgede uzun süredir sahip olduğu gücü kimseye kaptırmak istemiyor. Şahbazov’a göre bu görüşmenin bir diğer sebebi de  Putin’in bölgede yeniden “boy göstermesi.”

Görüşme öncesi gelişmeler de gündemdeydi

Karabağ sorunu da haliyle görüşmenin bir parçasıydı. Karabağ ve Azerbaycan arasında süregelen sorunların da görüşüldüğü buluşmada Putin Azerbaycan’ın çözüm konusunda iyi niyetli olduğunu bildiklerini söyledi. Gündeme gelebilecek bir barış anlaşması ve sınırların belirlenmesi konusunda da Rusya’nın bölgede çözüme dair çalışmalara destek vereceği aktarıldı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı iki ülke arasındaki etkileşimin memnuniyet verici olduğunu ve müttefik işbirliğinden memnun olduklarını söyledi. Aliyev Putin’in Azerbaycan ziyaretinin Bakü ve Moskova arasındaki ilişkiler için faydalı olacağına inandığını ifade etti.

Ermenistan-Azerbaycan gerginliği sürüyor

Azerbaycan ve Ermenistan arasında sınır belirleme ve barış anlaşması konularında doğrudan müzakereler sürüyor. İki ülke Azerbaycan ile Nahçıvan’ı birbirine bağlayacak “Zengezur Koridoru” hakkındaki maddeyi barış anlaşması taslağından çıkarmıştı. Taraflar koridora dair tartışmanın ilerleyen aşamalarda ele alınacağını bildirmişti. Azerbaycan koridorun kontrolünü Rusya’ya vermek istemişti, ancak Ermenistan buna karşıydı.

Ayrıca Ermenistan ile Rusya arasındaki ilişkiler Eylül 2020’de başlayan İkinci Karabağ Savaşı’nın ardından iyice gerilmişti. Ermenistan savaş sırasında Rusya ve Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nün (KGAÖ) yardım etmemesine tepkiliydi. Bu memnuniyetsizlik Rusya’nın büyük düşmanlarından NATO’yu denklemin içine çekerek Ermenistan’a destek vermesine yol açmıştı. Rusya Ermenistan’ın Batı ile yakınlaşmasını ve NATO’nun Ermenistan’a yönelik ilgisini rahatsız edici bulduğunu belirtmişti.

“Putin’in bölgede yeniden boy göstermek isteyişinde” Ermenistan’ı es geçmesi de dikkate değer. Aslında es geçmek zorunda kalışı demek daha doğru. Rusya’dan Azerbaycan’a karşı istediği desteği göremeyen Ermenistan, Batı ülkeleriyle ilişkileri geliştirmeye soyunmuş ilk adımı da Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne (UCM) taraf olmak olmuştu. UCM, Ukrayna savaşında savaş suçları işlediği iddiasıyla Putin hakkında tutuklama kararı çıkarmıştı. Yani Putin UCM’ye taraf olan Ermenistan’ı ziyaret ederse tutuklanabilir.

Putin Azerbaycan’da: Aliyev Rus lideri evinde ağırladı