Türkiye-AB ilişkilerinin tartışılması ertelenmişti: Fidan ve Varhelyi görüştü

Avrupa Birliği’ne (AB) üye ülkelerin liderleri geçen hafta Brüksel’de iki günlük yoğun bir zirveden çıktı. Zirvede Ukrayna ve Moldova’nın AB üyelik müzakerelerinin başlatılması ve Gürcistan’a adaylık statüsünün verilmesi kararlaştırıldı. Türkiye ise birliğe katılmayı istediğini defalarca belirtmesine rağmen AB Ankara’nın birliğe katılmak için gereken yasal ve sosyal şartları sağlayamadığını düşünüyor. Bu da Türkiye’nin AB raporunda detaylıca anlatıldı ki rapor yayınlanmasının hemen ardından Dışişleri Bakanlığı tarafından tepkiyle karşılandı. Gerçi AB liderleri Türkiye’nin üyeliğine sıcak baksa bile yapılan anketler AB vatandaşlarının Türkiye’nin üyeliğine sıcak bakmadığını gözler önüne seriyor.

Şimdi Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Avrupa Komisyonu’nun Komşuluk ve Genişlemeden Sorumlu Komiseri Oliver Varhelyi ile telefon görüşmesi yaptı. Görüşmede Fidan’ın AB’den Türkiye’ye karşı “daha adil ve ihtiyatlı” bir tutum benimsemesini istediği belirtildi.

İki yetkili AB Genel İşler Konseyi’nin 12 Aralık’ta genişleme konusunda aldığı kararları ve 14-15 Aralık’ta Brüksel’de düzenlenen AB zirvesinin sonuçlarını ele aldı. Kaynakların görüşmeden aktardığı bilgilere göre Fidan AB Komisyonu ile AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in Türkiye-AB ilişkileri üzerine hazırladığı ortak bildirinin geçen haftaki zirvede konuşulmamasının, konunun ileri tarihe atılmasının “uygun olmadığını” belirtti.

Borrell’in geçen ay kamuoyuna açıkladığı 17 sayfalık raporda son dönemde taraflar arasında bir yumuşama görülse de ilişkiler arası kırılganlığın devam ettiği belirtilmiş, yine de diyalogun geliştirilmesi, Gümrük Birliği’nin güncellenmesi konularında görüşmelerin başlatılması önerilmişti. Ancak Türkiye ile AB ilişkilerinin görüşülmesi uluslararası gündemin yoğunluğu nedeniyle Mart 2024’te yapılacak zirvede tartışılacak. İş insanı Osman Kavala’nın Gezi davası nedeniyle hapiste tutmasının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nce (AİHM) “hukuka aykırı” bulunması ve Türkiye’nin AİHM kararına uymayı reddetmesi nedeniyle Türkiye’ye yaptırım uygulanıp uygulanmaması konusu da Mart 2024’te görüşülecek. 

Ukrayna ve Gazze savaşları sebebiyle oldukça gergin bir süreçten geçildiğini kendisi de kabul eden Fidan, AB’nin “stratejik davranarak Türkiye ile ilişkilerini ilerletmesi gerektiğini” vurguladı.

Vize serbestisi de ele alındı

Fidan görüşmede Gümrük Birliği’nin güncellenmesi, yatırımlar konusunda işbirliğinin artırılması ve vize kolaylığı sağlanması gibi konularda AB’den somut adımlar atmasını beklediklerini belirtti.

Türkiye 20 yıldır AB üyeliğinde resmi aday statüsünde. Ne var ki katılım müzakereleri son yıllarda birtakım anlaşmazlıklar nedeniyle durdu. Ancak Türkiye üyelik için gerekli kriterlerin çoğunu karşıladığını iddia ediyor. Katılım süreci dursa da Türkiye ile AB arasında ekonomi ve savunma alanındaki işbirlikleri devam ediyor.

Ankara Aralık 2013’te AB ile “vize serbestisi diyalogu” başlattı. Fidan geçen ayki açıklamasında Türkiye’nin vize serbestisi yol haritasında bulunan 72 kriterden 66’sını yerine getirdiğini, kalan kriterlerin yerine getirilmesi ve kalıcı olması için çaba sarf ettiklerini söyledi.

Fidan geçen ay Avrupa Komisyonu verilerine dayanarak yaptığı açıklamada Schengen vizesinin reddedilmesi oranlarının 2014-2016 yılları arasında yüzde 4 civarında olduğunu, 2016’dan sonra ise her yıl artarak 2021’de yüzde 17’ye ulaşsa da 2022’de oranın yüzde 15.7’ye düştüğünü belirtti. Fidan reddedilme oranlarının yüksek olduğu bazı AB ülkelerinin büyükelçilerini bakanlığa çağırarak Türkiye’nin bu konudaki talep ve beklentilerini dile getirdiklerini söylemişti.

Vize serbestisi uygulamaya konursa Türk vatandaşlarının İrlanda, Schengen ülkeleri İzlanda, Lihtenştayn, İsviçre ve Norveç hariç tüm AB üyesi ülkelere kısa süreli turistik, iş ve aile ziyaretleri için vize alma zorunluluğu ortadan kalkacak. Bu da Türkiye vatandaşlarının 90-180 gün boyunca Avrupa’da vizesiz dolaşabileceği anlamına geliyor.

Türkiye ve AB üyesi Yunanistan arasında normalleşme adımı olarak atılan “kapıda vize” adımıyla Türk vatandaşların 10 Yunan adasına 60 euro karşılığında sorunsuz girebilmesinin ne kadar başarılı olduğu, Türkiye ile AB arasındaki vize serbestisinin ilerleyeceği yola referans oluşturacak.

AB’nin sert Türkiye raporunun ardından Fidan ve Varhelyi görüştü

Avrupa Konseyi Kavala kararını bu kez de Mart ayına erteledi