Ekonomi yönetimi burnunun ucunu göremedi: Enflasyon hedefi üç ayda 6 puan birden yükseldi

Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, yılın son enflasyon raporu sunumunda gıda fiyatları ve kiralardaki artışın tahminin üzerinde olması nedeniyle yıl sonu enflasyon beklentisini yükselttiklerini açıkladı. Artık yeni yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 44. Banka sadece bu yılın tahminini değiştirmedi, gelecek yılın enflasyon beklentisini de yüzde 21’e yükseltti.

Oysa Merkez Bankası’nın 2024 yılı için açıkladığı ilk Enflasyon Raporu’nda bu yılın sonu için tahmin yüzde 34’tü. Yılın ikinci Enflasyon Raporu’nda Merkez Bankası tahminini yüzde 38’e yükseltti. 8 Ağustos’ta gerçekleştirilen üçüncü toplantıda tahmin değişmezken, enflasyonun tahmin aralığının üst sınırı olan yüzde 42’ye gelebileceği söylendi, yüzde 34-42’lik geniş tahmin aralığının önemsenmesi gerektiği vurgulandı. Ancak üç ay önceki bu tahmin de tutmadı.

Fatih Karahan dün, enflasyonun 2024 yılı sonunda yüzde 44 olacağını, ardından 2025 yıl sonunda yüzde 21, 2026 sonunda da yüzde 12 seviyesine gerileyecek şekilde tahminlerini güncellediklerini belirtti. Bir önceki enflasyon beklentisi gelecek yıl sonu için yüzde 14, 2026 yıl sonu için yüzde 9 seviyesinde bulunuyordu. 5 Eylül’de açıklanan Orta Vadeli Plan’da da bu yıl sonu için yüzde 33 olan enflasyon hedefi yüzde 41.5’e çıkarılmıştı. Tüm bu tahminler ekonomi yönetiminin üç ay gibi kısa vadelerde bile enflasyon hedefini doğru tahmin edemediğini gösteriyor.

Karahan, sunumunda dezenflasyon sürecinin devam ettiğini ve makroekonomik göstergelerin de dezenflasyon süreciyle uyumlu ilerlediğini belirterek, “İç talebin yavaşlamaya devam ederek enflasyonu destekleyici seviyelere geldiğini değerlendiriyoruz” dedi.

“Cari işlemler açığında düşüş sürüyor. Enflasyonun ana eğilimi öngörülerimizden yavaş olsa da iyileşiyor. Para politikasındaki sıkı duruşumuzu dezenflasyonun devamını sağlayacak şekilde sürdüreceğiz” diye konuşan Karahan’ın mesajları şöyle:

-Küresel talep görünümü emtia fiyatları üzerinde belirleyici olmaya devam ediyor. Gelişmiş ülke merkez bankaları faiz indirim süreçlerine başladı.

-Üçüncü çeyreğe ilişkin veriler yurt içi talepte ılımlı seyrin devam ettiğini gösterdi. Üçüncü çeyrekteki arz göstergeleri iç taleple uyumlu seyretti.

-Üçüncü çeyrekte çıktı açığı geriledi. Çıktı açığının üçüncü çeyrekteki gerilemesini yılın son çeyreğinde de sürdürdüğünü değerlendiriyoruz. Talep koşullarındaki gerilemeyle fiyat artışının genele yayılımı zayıflıyor. Çıktı açığı dezenflasyonun önemli bir bileşeni olacak. Üçüncü çeyrekte birikimli cari açığın azalacağını öngörüyoruz. Cari dengedeki olumlu seyrin süreceğini öngörüyoruz.

-Enflasyonun ana eğilimini yakından takip ediyoruz. Ekim ayında enflasyonun ana eğilimindeki düşüşün sürdüğünü görüyoruz. Hizmet enflasyonundaki iyileşme öngörülerimizden daha yavaş.

Hizmet enflasyonunun artışında okula dönüş ve kiralardaki artış etkili oldu

-Üçüncü çeyrekte hizmet enflasyonunda okula dönüş etkili oldu. Okula dönüşün tamamlanmasıyla göreli fiyat uyarlaması büyük ölçüde tamamlandı.

-Hizmet enflasyonuna kira ve kira dışı olarak bakılmasının sağlıklı olduğunu düşünüyoruz. Kira enflasyonundaki ataletin öngörülerimizden yüksek olduğunu değerlendiriyoruz.

-Kira dışındaki hizmetlerde fiyat artışları kademeli olarak güç kaybediyor. Kiraya ilişkin öncü göstergeler ise, son çeyrekte aylık kira enflasyonunun yavaşlayacağına işaret ediyor.

-Sanayi tarafında firmaların fiyatlama davranışlarında net bir iyileşme görüyoruz. Genel itibariyle temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam ediyor.

-Talep koşullarındaki zayıflamayla fiyat artışının genele yayılımı azalıyor. Analizler çıktı açığının düşüş eğilimini sürdürmesiyle önümüzdeki dönemde fiyat artışlarının yayılımının daha da güç kaybedebileceğine işaret ediyor.

-Sıkı parasal duruşun beklentiler üzerindeki etkisi yakından takip ediliyor. Sıkı para politikası duruşumuzla beklentilerin dezenflasyon sürecine katkı verecek şekilde oluşmasını sağlamakta kararlıyız.

-Sıkı parasal duruş makroihtiyati adımlarla destekleniyor.

-Enflasyon beklentilerindeki iyileşme hızı arzu ettiğimiz gibi değil.

-Miktarsal sıkılaşma ile fazla likidite sterilize ediliyor. Likidite koşullarını yakından izliyoruz.

-Araç setimizi etkili bir şekilde kullanmaya devam edeceğiz. Finansal koşullardaki sıkılık devam ediyor.

KKM geriliyor, TL mevduatı artıyor

-Para politikası duruşumuz ve makroihtiyati çerçevemiz mevduat faizlerinin TL’ye geçişi ve tasarrufları destekleyici seviyelerde kalmasını sağlayacak.

-Tüketici kredileri ılımlı şekilde büyüyor. Ticari kredi artışında büyüme sınırların altında devam ediyor.

-TL varlıklara olan ilgi ve güvenin arttığını görüyoruz. TL mevduat payı artarken, kur korumalı mevduat (KKM) payı geriliyor.

‘Yüzde 38 enflasyona 2025 Mart’ta ulaşabiliriz’

Karahan’ın sunumu ve orta vadeli öngörülerde enflasyon beklentilerini değiştirmesinin ardından ekonomist ve gazetecilerin sorularının alındığı bölüme geçildi. Sorulara karşılık cevaplarında gelecek yıl enflasyonda ciddi bir revizyon yapmayı beklemediklerini belirten Karahan, “Enflasyonda üst bant olan yüzde 42’ye yıl sonunda gelmeyi düşünüyorduk, en kötü ihtimalle mevcut durumda baktığımızda buraya 2025 Ocak ayında ulaşacağız ama bizim hedefimiz orta nokta, 38’e de 2025 Mart ayında ulaşacağımızı değerlendiriyoruz” dedi. Faiz indirimine yönelik sorulan soruya başkan Fatih Karahan şöyle yanıt verdi:

“Talep koşullarının dezenflasyonist süreye gecikmeli olsa da ulaştı. Beklentilerin de önemli ölçüde gerilediği düşünüyoruz. Bunun dışında takip ettiğimiz öncü göstergeleri dikkate alıyoruz. Enflasyonun ana eğilimindeki düşüşe bağlı olarak sıkı duruşumuzu koruyacağız. Gıda fiyatlarında ciddi oynaklık var. Ortaya çıkan verilerde bunun değiştiği görülüyor. Revizyonun yukarı yönlü olması herhangi bir şekilde para politikasında bir duruş değişikliğine işaret etmiyor.”

Asgari ücretle ilgili soruyu pas geçti

Karahan “Asgari ücret sene içinde eridi ve gelecek dönemde nasıl bir artış olacak?” sorusuna da “Asgari ücrette kapalı kapılar ardında bir eşik söylediğimiz doğru değil. Bunu yalanlıyoruz. Biz karar alıcı değiliz. Resmi ya da resmi olmayan herhangi bir tavsiyede bulunmuyoruz. Buna ait bir kurul var ve o kurul tarafları dinleyerek karar veriyor. Varsayımları yaparken yetkili mercilerin açıklaması üzerinden tahminleri oluşturuyoruz” diye yanıt verdi. Oysa Karahan ABD’deki temasları sırasında asgari ücrete yüzde 25 zam yapılmasının uygun olacağını dile getirmişti.

Yüksek enflasyon ortamında ücretlerin reel olarak eridiğini belirten Karahan, “Ücretlerin erimesine yüksek enflasyon neden oluyor. Biz bu konuda kararlıyız. Enflasyonu net şekilde düştüğünde alım gücünün arttığını göreceğiz” dedi.

Ekonomistler yorumladı: Artık top hükümet ve maliye politikasında

TCMB’nin enflasyon hedefini yükseltmesini ekonomistler sosyal medya hesaplarından yorumladı. Merkez Bankası eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Hakan Kara, “Merkez Bankası 2025 tahmin üst bandını %26’ya çekerek daha gerçekçi fakat hala iddialı bir hedef koydu. Enflasyon beklentilerini yönetmek açısından doğru bir adım. Artık top hükümet ve maliye politikasında. Sonraki hamle yeniden değerleme oranını bu seviyede açıklamak olmalı” derken, sonrasında TCMB basın toplantısından edindiğim izlenim. Aralık ayında küçük bir adımla indirime başlama niyeti devam ediyor. Bence maliye politikası, ücret ayarlamaları ve yeniden değerleme oranını gördükten sonra adım atılması daha sağlıklı olur” dedi.

Merkez Bankası 2025 tahmin üst bandını %26’ya çekerek daha gerçekçi fakat hala iddialı bir hedef koydu.
Enflasyon beklentilerini yönetmek açısından doğru bir adım.
Artık top hükümet ve maliye politikasında. Sonraki hamle yeniden değerleme oranını bu seviyede açıklamak olmalı. pic.twitter.com/2UJhx2oEnS

— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) November 8, 2024

Kara ayrıca “Merkez Bankası yönetiminin teknik kapasitesinin ve şeffaflığının artmasıyla birlikte basın toplantısının kalitesi önemli ölçüde yükseldi. Sadece basın değil ekonomistler de katılıyor ve güzel sorular geliyor. Sorulan soruların hepsine olmasa da bir kısmına iyi yanıtlar veriliyor” yorumunu yaptı.

Merkez Bankası esi Başkan Yardımcısı ve TOBB-ETÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatih Özatay da paylaşımında şu ifadelere yer verdi:

TCMB Başkanı: “2024 ve 2025 yıl sonu enflasyon tahminlerimizi sırasıyla %44 ve %21 olarak yukarı yönlü güncelledik… 2026 yıl sonunda %12’ye gerileyeceğini öngörüyoruz.”
3 ay önce, Ağustosta, 2025 sonu tahmini %14’tü. Bu düzey, neredeyse bir yıl öteye, 2026 sonuna ötelenmiş.…

— Fatih Özatay (@OzatayFatih) November 8, 2024

Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç’ın paylaşımı ise şöyle:

Son 3 ayda 2025 enflasyon tahmini %14’ten %21’e çıktı. Sorun enflasyonun 2025’te %30’u kalıcı kırmakta çok zorlanacağı.. ama önce %40-45 direncini geçmemiz gerekiyor.

— Gizem Öztok Altınsaç (@GizemAltinsac) November 8, 2024

Cevdet Akçay’dan asgari ücret artışı için öneri: İleriye dönük endekslemeye geçmeliyiz

Merkez Bankası ısrarlı: Enflasyon yıl sonu yüzde 38 olacak

OVP’de enflasyon hedefi yükseldi, büyüme hedefi düştü

Kamu zamlarıyla yüzde 38 enflasyon hedefi kadük kaldı