Ekonomide sıkılaşma ikinci çeyrekte büyümeyi yavaşlattı

Türkiye ekonomisinde enflasyonla mücadele için artırılan sıkılaşmanın etkisi yılın ikinci çeyreğinde büyümenin de hız kesmesini beraberinde getirdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ekonomi nisan, mayıs ve haziran aylarını kapsayan ikinci çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,5 büyüdü. Bir önceki çeyrekte yıllık büyüme yüzde 5,3 olmuştu. Büyüme önceki çeyreğe göre ise yüzde 0,1 olarak gerçekleşti. GSYH’nin ikinci çeyrek değeri cari fiyatlarla 308 milyar 158 milyon dolar olarak gerçekleşti. 

AA Finans Büyüme Beklenti Anketi’ne katılan ekonomistler ikinci çeyreğinde Türkiye ekonomisinin yüzde 3 büyüyeceğini öngörüyordu. Ankete katılan ekonomistlerin ikinci çeyreğe ilişkin büyüme beklentileri yüzde 2,60 ile yüzde 3,50 aralığında yer alıyordu.Ekonomistlerin 2024 yılının tamamına ilişkin büyüme beklentilerinin ortalaması ise yüzde 3,24 düzeyinde.

İlk çeyrek büyümesi revize edildi

Türkiye’nin ilk çeyrek büyümesi ise yüzde 5,7’den yüzde 5,3’e revize edildi. Ekonomi geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 3,9, 2023’ün tamamında ise yüzde 4,5 büyümüştü. 2023’ün tamamında daha önce yüzde 4,5 olarak açıklanan büyüme oranı yüzde 5,1’e revize edildi. Kişi başı milli gelir rakamı da 13 bin 110 dolardan 13 bin 243 dolara revize edildi.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ikinci çeyrek büyüme verilerinin açıklanmasında sonra yaptığı sosal medya paylaşımında büyümede dengelenmenin başladığını belirterek şu görüşleri ifade etti:

Kırılganlıkları önemli ölçüde azalttığımız zorlu bir dönemi geride bıraktık.

Büyümede dengelenme başladı, cari açık daraldı, risk primi azaldı, dış kaynak girişleri arttı, rezervler iyileşti ve dezenflasyon sürecine girdik.

Bugün açıklanan ikinci çeyrek büyüme verilerine… pic.twitter.com/7oa52en0Gg

— Mehmet Simsek (@memetsimsek) September 2, 2024

İnşaat hız kesti, sanayide durum kötü

İkinci çeyrekte bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; diğer hizmet faaliyetleri yüzde 7,4, ilk çeyrekte yüzde 11.1 büyüyerek ekonominin dinamosu olan inşaat sektörü hız keserek yüzde 6,5, tarım sektörü ile gayrimenkul faaliyetleri yüzde 3,7, bilgi ve iletişim faaliyetleri ile finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 3,4, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 3,2, hizmetler yüzde 2,9, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 0,6 büyüdü. İşsizlik verileri ve düşen kapasite kullanım oranlarının işaret ettiği gibi sanayi sektörü yılın ikinci çeyreğinde yüzde 1,8 daraldı.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, büyüme verilerine yönelik değerlendirmesinde, tüketim ekonomisinden üretim ekonomisine geçiş çabalarının devam edeceğini söyledi. Yılmaz yaptığı sosyal medya paylaşımında enflasyonla mücadele kapsamında büyümede dengelenmenin sürdüğünü belirterek şu görüşleri paylaştı:

Büyümede dengelenme süreci devam ediyor.

2024 yılı ikinci çeyrek büyüme verilerine ilişkin değerlendirmemiz ⬇️ pic.twitter.com/wMCUq2kcgs

— Cevdet Yılmaz (@_cevdetyilmaz) September 2, 2024

Hanehalkı tüketimi yalnızca yüzde 1,6 arttı

Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları ikinci çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yalnızca yüzde 1,6 arttı. Hane halklarının nihai tüketimi geçen çeyrekte yüzde 7,3’lik artışla büyümeye çok büyük katkı vermişti.  Böylelikle iç tüketimde salgın yılı olan 2020’den bu yana en düşük büyüme performansı izlendi.

Yılın ikinci çeyreğinde tüketim tarafındaki yavaşlamaya rağmen yine en yüksek katkı tüketimden geldi. Hanehalkı tüketimi yüzde 2,5’lik büyümeye 1,3 puan katkı verdi.

Geçen çeyrekte yüzde 3,9 oranında artan devletin nihai tüketim harcamaları alındığı öne sürülen tasarruf önlemleri nedeniyle yüzde 0,7, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 0,5 artış gösterdi. Yılın ilk çeyreğinde  gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 10,3 artmıştı. Mal ve hizmet ihracatı, yılın ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 0,04 artarken ithalat yüzde 5,7 azaldı. Veriler ihracat büyümesinin neredeyse sıfır düzeyine geldiğini gösterirken, ithalat da tüketimdeki yavaşlama nedeniyle geriledi. İşgücü ödemeleri, ikinci çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 112,4 arttı. İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 33,8 iken, bu oran 2024 yılında yüzde 40,8 oldu.

Makine- teçhizat yatırımları 4.5 yılda ilk kez geriledi

OECD: Türkiye ekonomisi yılın ilk çeyreğinde G20’nin büyüme şampiyonu oldu

Türkiye ilk çeyrekte yine tüketim ve inşaatla büyüdü