Enflasyonda ıskalanmadık hedef kalmadı

Türkiye’de Tayyip Erdoğan iktidarı ve hükümeti en azından 2023 yılı Haziran ayından beri “enflasyonla mücadele” südürüyor. Ama enflasyon dün itibarıyla yüzde 33,29’a tırmandı. Bir ay önce 12 aylık enflasyon yüzde 32,95’ti. Eylül ayı enflasyonu yüzde 3,23 geldi ve böylece enflasyonda düşüş trendi en azından bir aylığına durmuş, hatta yükselme yaşanmış oldu.

Fakat tek mesele enflasyonun bu ay yükselmiş olması değil. Esas konu, iktidarın enflasyonla bağlantılı olarak yıl başından beri ilan ettiği bütün hedeflerin birden ıskalanmış olması. Bu ıskalanan hedefler içinde en vahimi, asgari ücretle ilgili olanı.

İktidar, geçmiş enflasyona değil gelecekte beklenen enflasyona göre zam yapmak istiyor. Asgari ücretin belirlendiği dönemde 2025 yılı enflasyon hedefi yüzde 24’tü. O yüzden asgari ücrete bütün büyük tartışma itirazlara rağmen yüzde 30 zam yapıldı. Oysa şimdi dokuzuncu ayda yıl başından bu yana enflasyon yüzde 25,43 ile yıllık hedefi aşmış durumda.

Ama iktidar yıl ortasında zaten kendi hedefinden vazgeçti, bu kez “Yüzde 30’un altında” demeye başladı. Ancak şu ana kadar gerçekleşen yüzde 25,43’lük enflasyon iktidarın yıl sonu için sözünü ettiği “Yüzde 29,99″un tutturulmasını da hemen hemen imkansız kılıyor.

Bu yılın yüzde 30’un üzerinde enflasyonla bitirilmesi, iktidarın 2026 için öngördüğü yüzde 16’lık enflasyon hedefini de mucizelere bırakıyor.

Bu aya bakıldığında, yıllık enflasyonu en fazla belirleyen iki etmen göze çarpıyor: Yıllık yüzde 51,36 artan konut fiyatları ve yıllık 36,06 artan gıda fiyatları. Bu iki gruptaki fiyat artışları, yıllık yüzde 33,29’luk enflasyonun yüzde 16,45’inden sorumlu.

İktidarın gelecek yılki hesabının tutabilmesi için gıda fiyatlarının donup hiç artmaması, konut fiyatlarının ve kiraların ise bir miktar gerilemesi gerekiyor. Bu da imkansız.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan daha iki gün önce Meclis açış konuşmasında enflasyonun bu yılı yüzde 30’un altında bitireceğini öne sürmüştü. Erdoğan, “Önceliğimiz, halkımızın hayat pahalılığı sorununu kalıcı olarak çözmektir. Ağustos ayında son 45 ayın en düşük enflasyonunu görerek önemli bir dönüm noktasına ulaştık. Enflasyonu, bu yılın sonunda yüzde 30’un altına, 2026 yılında ise yüzde 20’nin altına indirmeyi planlıyoruz” demişti.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek bu ay yüksek gelen enflasyonu “bir aylık bir durum” olarak görüyor. Şimşek dün yaptığı açıklamada, “Eylülde yüksek gerçekleşen aylık enflasyonda gıda fiyatları belirleyici oldu. Zirai don ve kuraklık kaynaklı gıda enflasyonu uzun dönem eylül ayı ortalamasının 3 puan üzerinde gerçekleşti ve aylık enflasyona 1,1 puan katkı yaptı. Okulların başladığı eylül ayında eğitim grubu ve ilgili diğer kalemler aylık enflasyona yaklaşık 0,7 puan katkıda bulundu. Enflasyonun ana eğilimi dezenflasyonun süreceğine işaret ediyor. Dönemsel etkilerin azalması ve uyguladığımız arz yönlü politikalarla program önceliğimiz olan dezenflasyonun devamını sağlayacağız” dedi.

Zirai donun etkisi gerçekten de yaz boyu hissedildi, örneğin pek çok kişi bu yazı kiraz yemeden geçirdi. Kuraklık etkisi ise bugün bile devam ediyor ve seneye daha iyi olacağına dair hiçbir belirti yok. O yüzden gıda enflasyonunu durdurmak kolay kolay olmayacak.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da enflasyonla ilgili bir açıklama yaptı. Bakın o da şöyle dedi:

“Eylül ayına özgü gelişmelerin de etkisiyle yıllık enflasyon geçici olarak yükselmekle birlikte uyguladığımız ekonomi programı çerçevesinde enflasyonla mücadelemiz kararlı bir şekilde devam etmektedir. Bu anlamda Orta Vadeli Programımızın ana çerçevesinde ve istikametinde herhangi bir sapma beklemiyoruz. Enflasyonla mücadeleye yönelik para ve maliye politikaları ile yapısal reformlardan oluşan bütüncül programımızı kararlı ve koordineli şekilde uygulamaya devam edeceğiz. Gıda ve sosyal konut başta olmak üzere arz yönlü politikaların da desteğiyle, enflasyonu 2026 yılında yüzde 20’nin altına, 2027 yılında ise tek haneli seviyelere düşürmeyi hedefliyoruz.”

ekonominin her iki patronu da programa güvenilmesini istiyor ama rakamlar ortada.