Gıda fiyatları cep yakmaya devam edecek

Ülkemiz bereketli topraklara sahip olmasına rağmen dünyada en pahalı gıda tüketen ülkeler arasında yer alıyor. Üretim artışına rağmen maliyetlerin yükselmesi, soframıza ucuz ve ulaşılabilir gıdanın ulaşmasını engelliyor. Bugün ülkemiz, 86 milyon nüfusun, 5 milyon sığınmacının ve her yıl 50 milyonu aşkın turistin gıda ihtiyacını karşılamaya çalışıyor. Ancak gıda fiyatları ceplerimizi yakmaya devam ediyor.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) önceki gün dünya gıda fiyat endeksi verilerini açıkladı. Açıklanan verilere göre dünyada gıda fiyatları 2023 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %1,5 bir önceki yılın aynı ayına göre %10,1 azaldı. Bizde ise aynı dönemlerde aylık %4,8, yıllık %72 arttı.

Dünyada gıda fiyatları 2023’te yüzde 10,1 geriledi, bizde 40 aydır kesintisiz artıyor

Bu gıda enflasyon rakamları bizi OECD ve Avrupa ülkeleri içinde birinci yaparken, dünyada ise 4 ile 5’inci sırada gidip gelmemize neden oluyor. FAO’nun açıkladığı alt kalemlere bakarsak,
-Et fiyatları dünyada yüzde 1,8 azalırken bizde yüzde 119,4 arttı.
-Süt ürünleri dünyada yüzde 16,0 azalırken bizde yüzde 52,7 arttı.
-Yağ fiyatları dünyada yüzde 13,5 azalırken bizde yüzde 41,1 arttı.
-Şeker fiyatları dünyada yüzde 14,9 artarken bizde yüzde 48,4 arttı. Ülkemizde şeker fiyatlarındaki artış dünya ortalamasının 3,5 katı oldu.

Türkiye ve dünyada yıllık gıda enflasyonu (2023)

Kaynak: TÜİK, TZOB, İTO ve FAO
Bu tabloyu incelediğimizde, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) ve İstanbul Ticaret Odası (İTO) gıda enflasyonu verilerinin dünya gıda enflasyonundan çok uzakta olduğunu görüyoruz. Üç kurum arasında en düşük gıda enflasyonu oranı tahmin edilebileceği gibi TÜİK’e ait.
Yıllık gıda fiyatları dünyada son 14 aydır düşerken bizde 2004 yılından beri sürekli artıyor. Aylık olarak gıda fiyatlarına baktığımızda ise dünyada son 21 aydır fiyatlar düşerken bizde 40 aydır sürekli yükseliyor.
Tüm bunlara karşın Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, 2023 yılı Bitkisel Üretim İstatistikleri açıklandığı gün “2023 yılında bitkisel üretimde 137 milyon tonla tüm zamanların rekorunu kırdık” açıklamasını yaptı. Üretim artışı olması ülkemiz adına sevindirici ancak bu, gıda fiyatlarının ucuz ve alınabilir olduğu anlamına gelmiyor.
Tüketici her geçen gün gıda fiyatlarının artışından dolayı evine daha az gıda alıyor ve bu yüzden yeterli ve dengeli beslenemiyor.
Peki, 2024 yılında gıda enflasyonu nasıl olacak?
Baştan söyleyelim; “Gıda fiyatları düşmeyecek”.  Zaten bunun ilk emarelerini marketlerin etiket değiştirme yarışında gördük. Artan üretim ve tedarik maliyetlerin faturası her zaman olduğu gibi 86 milyon tarafından ödenecek.
Gıda fiyatlarının yükselişini durdurabilir miyiz?
Elbette bunu yapabilecek büyük bir potansiyelimiz var. Her ne kadar tarımsal girdilerde dışarı bağımlı olsak da içeride öncelikle döviz kurlarının yükselmesinin önüne geçilmesi gerekiyor. Dünyada girdi fiyatları düşse bile bizde kur yükseldiği için tarımsal üretim maliyetlerinde düşüş göremiyoruz.
İkincisi 2024 yılının sonuna doğru başlanılması düşünülen üretim planlaması ve sözleşmeli üretimin hayata geçirilmesi.
Bir diğer husus ise ülkemizde yeterlilik derecesi düşük olan buğday, arpa, mısır gibi ürünlerin üretimini artırmak ve gerekirse ihracatını (fiyatlar normal seviyelerde oluşana kadar) sınırlandırmak.
Bazı ürünleri satarak para kazanırken, bazı tarımsal ürünleri de ithal ederek para kaybediyoruz. Gıda üretiminde ilk hedef olarak vatandaşımızın sofrasını düşünmekten başka çaremiz yok.
Eskiden bahar ve yaz aylarında gıda fiyatları üretim kaynaklı düşerdi. Şimdi ise son 3 yıldır bahar ve yaz aylarında dahi gıda fiyatlarında düşüş yaşanmıyor. Tüm ekonomik veriler gösteriyor ki, 2024’te gıda fiyatları düşmeyecek.
Ne zaman ki vatandaşın geliri giderinden fazla olur; işte o zaman gıda fiyatları düşmese bile en azından daha sağlıklı ve yeterli beslenebiliriz.

Kendine yeten ülkeydik, gıda enflasyonunda şampiyon olduk