KOBİ’lerde çalışan sayısı düşerken, büyük firmalarda yükseliyor

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), 2023 yılı Sanayi Kapasite Raporu istatistiklerini yayınladı. Verilere göre sanayi kapasitesi raporuna sahip tesislerde çalışan sayısı 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 3,17 artarak 3 milyon 994 bin 277 kişiye yükseldi. Bu dönemde küçük ve orta boy işletmelerin (KOBİ) istihdamdaki payı küçülürken, büyük firmaların payı ise yükseldi. Verilere bakıldığında 2022-2023 döneminde KOBİ ölçeğindeki sanayi firmalarının istihdamdaki payı yüzde 63,51’den yüzde 63,06’ya gerilerken, büyük firmaların payı yüzde 36,49’dan yüzde 36,94’e yükseldi. 2020-2021 döneminde ise küçük firmaların payı yüzde 63,40’tan 63,51’e çıkarken, bu dönemde büyük firmaların payı ise 36,60’tan 36,49’a düştüğü dikkat çekiyor.

Sanayi üretimi beş aydır düşüyor

Kapasite rapor sayısı yükseliyor

2022 yılında 95 bin 804 olan “kapasite rapor” sayısı, 2023’te yüzde 1,61 artışla 97 bin 346’ya çıktı. Bu raporların ait olduğu üretim tesislerinin yüzde 44,46’sında 1-9, yüzde 39,14’ünde 10-49, yüzde 7,90’ında 50-99, yüzde 5,89’unda 100-249, yüzde 2,62’sinde ise 250’den fazla çalışan bulunuyor. Toplam çalışanların yüzde 5,45’i 1-9 çalışan bulunan tesislerde istihdam edilirken, yüzde 22,01’i 10-49, yüzde 13,50’si 50-99, yüzde 22,11’i 100-249, yüzde 36,94’ü ise 250 ve daha fazla çalışanı bulunan tesislerde istihdam ediliyor.

En fazla çalışan İstanbul’da

Geçerli raporlara göre istihdamın en fazla olduğu 5 il sıralamasında 785 bin 501 çalışanla İstanbul 1’inci olurken, Bursa 336 bin 935 çalışanla 2’nci, İzmir 266 bin 274 çalışanla 3’üncü, Kocaeli 247 bin 98 çalışanla 4’üncü ve Ankara 230 bin 424 5’inci oldu.
En az çalışan bulunan son 5 il ise sırasıyla 1112 bin çalışanla Iğdır, 751 çalışanla Hakkari, 635 çalışanla Tunceli, 539 çalışanla Ardahan ve 300 çalışanla Bayburt olarak kayıtlara geçti.

İstihdamda en hızlı yükseliş Bitlis’te, en fazla azalış Osmaniye’de

Söz konusu dönemde sanayide en çok istihdam artışı sağlayan şehirler, yüzde 44,6 ile Bitlis, yüzde 28,43 ile Bingöl, yüzde 27,77 ile Tunceli, yüzde 23,28 ile Kırşehir ve yüzde 22,62 ile Muş oldu. Sanayide istihdam azalışının en çok olduğu şehirler, yüzde 5,11 düşüşle Osmaniye, yüzde 6,94 azalışla Ağrı, yüzde 7,61 gerilemeyle Kahramanmaraş, yüzde 8,92 düşüşle Gümüşhane ve yüzde 8,95 azalışla Ardahan olarak belirlendi. Bölgeler bazında sanayi istihdamında en çok artış yüzde 8,01 ile Ortadoğu Anadolu, yüzde 7,13 ile Batı Karadeniz, yüzde 6,34 ile Orta Anadolu bölgelerinde oldu. Sanayi istihdam artışının en düşük olduğu bölgeler, eksi yüzde 0,65 ile İstanbul, yüzde 0,35 ile Akdeniz ve yüzde 2,6 ile Doğu Karadeniz ve Batı Marmara olarak belirlendi.

En çok mühendis Doğu Marmara’da çalışıyor

Doğu Marmara’da çalışan 47 bin 453 mühendise karşılık, Batı Anadolu’da 44 bin 39, İstanbul’da 42 bin 871, Ege’de 28 bin 810, Akdeniz’de 12 bin 651 mühendis sanayi tesislerinde istihdam edildi. Toplam çalışanların yüzde 5,20’sini mühendis, yüzde 4,54’ünü teknisyen, yüzde 6,25’ini usta, yüzde 71,80’ini işçi, yüzde 11,20’sini idari personel oluşturdu. Sanayi tesislerinde ortalama 41,03 kişi çalışıyor. Sanayi tesisi başına en çok çalışanı bulunan il Çankırı iken, bu kenti Zonguldak, Bilecik, Bartın ve Tekirdağ izledi.

Kapasite raporlarının 2 bin 569’u yüksek teknoloji alanında

Söz konusu dönemde yüksek teknoloji kapsamındaki sanayi tesislerinin oranı yüzde 2,31’den yüzde 2,36’ya yükseldi. Orta-yüksek teknoloji kapsamındaki sanayi tesislerinin oranı yüzde 23,73’ten yüzde 24,12’ye çıktı. Orta-düşük teknoloji kapsamındaki sanayi tesislerinin oranı yüzde 30,26’dan yüzde 30,45’e yükseldi. Düşük teknoloji kapsamındaki sanayi tesislerinin oranı ise yüzde 43,69’dan yüzde 43,07’ye geriledi.

Yabancı firmalar İstanbul’a ilgi gösteriyor

Yabancı sermayeli firmaların üretim tesislerinin en çok olduğu kent İstanbul (273) oldu. Bu ili İzmir (204), Kocaeli (188), Bursa (114) ve Tekirdağ (71) takip etti. Yabancı sermayeli firmaların kapasite raporu yaptırdıkları tesislerin faaliyet grubuna göre ilk 5 sıralaması 168 ile “fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç)”, 151 ile “başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı”, 143 ile “kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı”, 127 ile “kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı” ve 85 ile “motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı” şeklinde gerçekleşti. Yabancı sermayeli sanayi tesisi sayısında 269 ile Almanya ilk sırada yer aldı. Bu ülkeyi Hollanda (92), İtalya (68), Fransa (63) ve ABD (60) izledi.

İmalat sanayii altı aydır daralıyor, siparişler azalıyor