Litvanya’nın Vilnius’undan, üstelik de modayla ilgili 5 milyar dolarlık bir app nasıl çıktı?

Thomas Plantenga, teknoloji şirketlerinin bolluğundan çok ortaçağ mimarisiyle tanınan Baltık başkenti Vilnius’a bir danışmanlık işi için çağrıldığında New York’taydı.

2016’daki bu danışmanlık işi, ikinci el giysilerim satıldığı bir dijital pazar yeri olarak hızla büyüyen kâr edemeyen Vinted adlı bir girişimle beş hafta geçirmek ve önerilerde bulunmaktı.

Sadece üç hafta sonra Plantenga tavsiyesini verdi: Personelin çoğunu kovun, uygulamayı yeniden oluşturun ve mevcut iş modelini çöpe atın. Hatta kuruculara dünyadaki diğer tüm ofisleri kapatmalarını ve yalnızca Vilnius’tan faaliyet göstermelerini önerdi.

Şirketin kurucuları Plantenga’yı şaşırtan bir şekilde, her şeyi kabul ettiler.

“O an korktum,” dedi, “kendimi sorumlu hissettim.”

Plantenga şirketin yeniden yapılanması sırasında da hep el altında kaldı ve bir yıl sonra kendini Vinted’in CEO’su olarak buldu.

18 milyon euro kâr etti, 5 milyar euroluk şirket oldu

Bugün Vinted, milyonlarca insanın alışveriş yapma ve giyinme şeklini değiştiriyor. En büyük pazarları olan Fransa ve Birleşik Krallık’ta, yaklaşık dört kişiden biri Vinted platformunda giysi satın alıyor veya gardrobundaki giysileri satıyor. 

Vinted, Ekim ayında ABD’li dev yatırım şirketi TPG’nin de dahil olduğu bir. grup yatırımcıya ikincil hisse senedi sattı, yeni yatırım aldı. Bu yatırım turunda şirket 5 milyar Euro olarak değerlendi.

2023’te Vinted’in geliri yıllık bazda yüzde 61 artarak 596 milyon Euro’ya yükseldi ve 18 milyon Euro kâr etti.

Litvanya’nın başkentinden çıkan bu girişim, çoğu moda markasının uzun süredir süs gibi kurup sonra da zarar ettiği ikinci el pazarının para kazanmayan bir iş olduğu görüşüne meydan okuyor. Müşterilerinin çoğu başka hiçbir yerde alışveriş yapmadıklarını söylüyor.

Müşterileri bayılıyor

İngiltere’nin güneydoğusundaki Whitstable’dan 41 yaşındaki bir yardım çalışanı olan Fiona Summers, “Alışverişe gitmeyi severdim ama artık anlamını görmüyorum” diyor.

Yakın zamanda Vinted’de Superdry’den bir ceketi 80 pound’a almış, oysa aynı ceketin yenisi bunun dört katı fiyata satılıyor. Artık yenilerini hiçbir zaman alamayacağı lüks markaları giyiyor Vinted sayesinde ve periyodik olarak indirimli paketler sunan satıcılardan iki çocuğu için tüm gardıropları satın alıyor.

“Hemen hemen her gün kullanıyorum,” diyor. “Tanıdığım herkes Vinted kullanıyor.”

Vinted, bir moda pazar yeri öncelikle. Bir yandan kullanıcılar satacakları eşyayı burada sergiliyor, bir yandan da sonsuza kadar uzanan bir satılık eşya galerisini geziyor. 

İkinci elin Amazon’u

Son zamanlarda lüks modaya, kitaplara, oyuncaklara ve elektronik eşyaya da kendini açtı uygulama.

Plantenga, vizyonunun nihayetinde “İkinci elin Amazon’u olmak” olduğunu söylüyor.

Şirketin halka arzı düşündüğü söylentisi var ama o şu anda bir plan olmadığını söylüyor.

Vinted’in sevilmesinin nedeni

Vinted’in yükselişi, hem ucuza eşya arayan alışveriş yapanlardan hem de ikinci elin sürdürülebilir değerlerini yeni satın almanın algılanan savurganlığı yerine takdir edenlerden gelen artan talebi yansıtıyor.

Perakende danışmanı Natalie Berg, “Vinted ikinci eli normalleştiriyor,” dedi. “İyi hissettiren bir faktör var, hem tek kullanımlık modaya karşı tepkinin bir parçası oluyor hem de olmadık bir parçayı ucuza bulabilmenin heyecanını yaşıyorsunuz.”

 

22 yaşındayken aklına bir fikir geldi

Vinted, 2008 yılında, o zamanlar 22 yaşında olan ve halkla ilişkiler alanında çalışan Milda Mitkute’nin Vilnius’ta küçük bir daireye taşınması ve ikinci el giysileri online alıp satabilmenin onun gibi insanların gardırlarını değiştirmesine ve biraz fazladan para kazanmasına yardımcı olabileceğini fark etmesiyle başladı.

Hızla başarıyı yakaladı. Ancak bir eski doğu Bloku ülkesinde girişimcilik kolay bir iş değildi.

Mitkute, “Start-up” terimini ilk kez Vinted 2009’da Litvanya’da “Yılın Start-upı” ödülünü kazandığında işitti.”Google’da start-up ne demek diye aramak zorunda kaldım,” diye hatırlıyor o günü.

Hem gelir artıyor hem zarar… Nasıl oluyor?

İlk başta, Mitkute ve iki kurucu ortağı için en büyük zorluk, sunucuları için ihtiyaç duydukları 600 Euro’yu bir araya getirmekti. Ancak 2016 yılına gelindiğinde şirketin milyonlarca küresel kullanıcısı, önemli gelirleri ve onların anlamadığı biçimde giderek artan zararları vardı.

Yıkıntıyla karşı karşıya kaldıklarında hiç komplekse kapılmadılar, çevrimiçi perakendecilerin sorunlarını giderme konusunda ünlenen bir Hollandalı olan Thomas Plantenga’yı çağırdılar.

Plantenga, bütün iş süreçlerini yeniden kurguladı. Örneğin, kullanıcıların öğeleri en fazla iki tıklamayla listelemelerini sağlamak için uygulamayı yeniden tasarlamalarına yardımcı oldu. Ancak Platenga’nın esas büyük katkısı, eşyasını satmak isteyenlerden ücret almaması, onun yerine bütün kazancını alıcıdan almasıydı. Bu, satıcı sayısının, dolayısıyla satıştaki ürün sayısının artmasını sağladı. Ürün çok ve çeşitli olunca alıcı sayısı da arttı.

Bu yaklaşım şimdi yayılıyor. Son aylarda eBay, ikinci el moda da dahil olmak üzere bazı kategoriler için satıcı ücretlerini düşürdü.

CEO’dan çok Yoga hocasına benziyor

İnce yapılı, sakallı ve uzun sarı saçlı, kot pantolon ve Boho tarzı kapüşonlu kazaklar giyen Plantenga, şirket yöneticisinden çok yoga eğitmeni gibi görünüyor. Şirkete sık sık üç yaşındaki kanişi Bimini ile geliyor. Hevesli bir sörfçü, kayakçı ve wakeboardcu. Felsefesi, şirketteyken yoğun bir şekilde çalışmak ama kapıdan çıktığında da iş düşünmemek.

“Bence çalışırken yüzde 100’ünü işe vermelisin ve ondan sonra sörf yapmaya gitmelisin,” diyor.

Eski fabrika binasında

Vinted’in dört yıl önce taşındığı yeni binası, CEO’nun karakterini de yansıtıyor aslında.

Şirket, bir zamanlar kaset çalar üreten Sovyet usulü eski bir fabrika binasına taşındığında, binanın içinde eskiden kalma pek çok şeyi de, şık aydınlatma elemanları, antika ahşap dolaplar gibi yeniden hayata geçirdi ve kullandı. Vintage, ikinci el eşya satan bir şirkete bu ikinci el eşyalar pek yakışmış.

Binada birkaç şekerleme odası, bir çatı saunası, video oyunları oynamak için bir oda ve müzik odası da var. Üstelik bu odada eski diskoteklere özgü cam ayda bir kocaman top da havada asılı.

Altı kere denedi olmadı, yedincide başardı

Plantenga, Vinted’in Avrupa’da hala büyüyecek alanı olduğunu düşünüyor ve şimdi uygulamanın kullanıcılarının sattıkları eşyayı içinde koyabileceği veya aldığı eşyayı teslim alabileceği depolama dolapları ağı oluşturmak ve kendi ödeme sistemini geliştirmekle meşgul.

Vinted, 2020’de ABD’de de piyasaya sürüldü ama sınırlı kaldı.  Plantenga bunun normal olduğunu söylüyor. Platenga başarısızlıktan yılan biri değil. Örnek veriyor: “Birleşik Krallık’ta uygulama, yedinci denemede ancak başarılı oldu, yani daha önce altı kez başarısızlık yaşadık.”

Plantenga, “ABD pazarının kilidini nasıl açacağımı bilseydim, bunu yarın yapardım” diyor zaten.”Bir gün o kilidi de kıracağız.”

Not: Bu haber The Wall Street Journal’da yayınlanan bir haberden derlendi.