Reel kesimin güveni de kapasite kullanımı da hafif azaldı
Merkez Bankası dövizde arka kapı satışına geri mi döndü?
Bloomberg'in hesaplamasına göre Merkez Bankası yeni ekonomi yönetiminin yapılmayacağını söylediği 'arka kapı' döviz satışlarına temmuz ve ağustos aylarında toplam 30 milyar dolarla devam etti. Merkez Bankası, 'Piyasanın talebini karşıladığını, kur seviyesine müdahale etmediğini' söylüyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 9 Haziran'da göreve getirilen yeni başkanı Hafize Gaye Erkan'ın döneminde de arka kapı satışlarından vazgeçmedi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) seçimlerin ardından ekonomi yönetimindeki değişimle birlikte eski dönemin birçok uygulamasını kademeli olarak rafa kaldırmasına rağmen arka kapıdan döviz satışlarına devam ettiğine ilişkin tartışma sona ermiyor. Merkez Bankası, ‘Piyasanın talebini karşılıyoruz ama kurun seviyesine müdahale etmiyoruz’ diyor. Fakat rakamlar, döviz satışlarının kura müdahale anlamına da geldiği yönünde.
Bloomberg’den ekonomist Selva Baziki’nin hesaplamasına göre, Ocak 2022-Ağustos 2023 dönemindeki 20 ayda TCMB’nin döviz piyasasına müdahale amaçlı “arka kapı” satışlarının toplamı 226 milyar dolara ulaştı. Baziki vazgeçildiği söylenmesine rağmen devam eden satışlarla ilgili şu sosyal medya paylaşımını yaptı:
TCMB’nin arka kapı müdahalelerinin Ağustos ayı itibarıyla $226 milyara çıktığını hesaplıyoruz.
Bu ortalama aylık $11 milyar müdahaleye tekabul ediyor.
1/3 pic.twitter.com/ypoNp5w5mN
— Selva Baziki (@SelvaBaziki) October 2, 2023
Bloomberg haber ajansının terminalinde dün “Gizli müdahaleler geri döndü, 226 milyar dolara ulaştı” başlığıyla yayımlanan analizde, TCMB’de Gaye Erkan’ın göreve geldiği haziran ayında duran “arka kapı” satışlarının temmuz ve ağustosta yüksek hacimli olarak devam ettiğine işaret edildi. Erkan 9 Haziran’da göreve getirilmişti.
Analizde, Ocak 2022-Ağustos 2023 döneminde swap ve diğer dış yükümlülükler hariç net rezervlerin 224 milyar dolarlık net girişe rağmen 2 milyar dolarlık düşüş kaydettiği, bu nedenle 226 milyar dolarlık “arka kapı” müdahalesinin olduğunun tahmin edildiği aktarıldı.
Dolar yine de değer kazandı
Temmuz-ağustos döneminde TCMB’nin “arka kapı” satışlarının toplamda 30 milyar dolara ulaştığı tahminine yer verilen analizde, faiz artışları ve diğer sıkılaşma adımları ile birlikte söz konusu döviz satışlarına rağmen TL’nin bu dönemde dolar karşısında yüzde 5’lik değer kaybı daha yaşadığına dikkat çekildi.
TCMB’nin döviz satışlarının kısa vadede devam etmesini bekleyen Baziki, kur korumalı mevduat (KKM) uygulamasından çıkışları teşvik eden düzenleme değişikliklerinin rezervler açısından ilerisi için bir zorluğa işaret ettiğini, döviz satışlarının devamının TL’de değer kaybını yavaşlatabileceğini ancak durdurmayacağını vurguladı. Analizde, eylülde açıklanan Orta Vadeli Program’da (OVP) 2024’te TL’de 2023 ortalamasına göre yüzde 26’lık değer kaybı beklendiği de hatırlatıldı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası eski başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hakan Kara da yaptığı sosyal medya paylaşımıyla 21 Eylül’deki son faiz artımının ardından da dövizde arka kapıdan satış yapıldığını ifade etti:
TCMB faiz kararı sonrasında nette 2 milyar dolar civarında satmış görünüyor. pic.twitter.com/NjR0VBigB4
— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) October 2, 2023
TCMB ser verip sır vermiyor
Baziki, veri yetersizliği nedeniyle hesaplamalarının bazı varsayımlara dayandığını, döviz satışında gerçek rakamın daha düşük veya daha yüksek olabileceğini belirtti.
Seçimden sonra iş başına gelen ekonomi yönetimi, “şeffaflık” vaat etse de başta KKM olmak üzere birçok veride karartma uygulamayı sürdürüyor. TCMB’nin KKM kanalından ne kadar döviz aldığı ve piyasaya ne kadar döviz verdiği bilgisi, bankanın yayımladığı veriler arasında bulunmuyor.
KKM’de kur farkı olarak TCMB’nin mudilere ne kadar ödeme yaptığı bilgisi de kamuoyuyla paylaşılmıyor. Bu rakamın temmuz ve ağustosta ayında toplamda 500 milyar TL’yi bulduğu tahmin ediliyor ancak resmi veriler konusunda kamuoyu bilgi sahibi değil.
Mal ve hizmet ihraç gelirlerinin zorunlu satışından TCMB’ye gelen dövizin miktarı da, TL reeskont kredisi kullananlardan alınan dövizin miktarı da, YUVAM ve yabancıya gayrimenkul satışlarından alınan dövizin miktarı da TCMB tarafından açıklanmıyor. ile yabancıya gayrimenkul satışlarından elde edilen dövizler de TCMB’nin rezervlerine ekleniyor.
Oyunlar ve Bulmacalar