Türkiye’nin işsizlik rakamları bir tuhaf sarkaç gibi, bir ay ileri bir ay geri gidiyor

Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK dün Temmuz ayına ilişkin iş gücü piyasası istatistiklerini açıkladı ve Türk ekonomisindeki bir tuhaf davranış yeniden gündeme geldi. Enflasyonla mücadele programı çerçevesinde faizlerin artması ve vatandaşın tüketiminin azaltılmak istenmesi, doğal olarak üretimin de yavaşlamasını ve ardından ekonomik büyümenin yavaşlamasını beraberinde getiriyor. Nitekim ekonomik büyümenin yavaşladığına ilişkin veriler iki hafta önce açıklandı. Büyümenin yavaşlaması, beraberinde işsizlikte kısmi artışı getiriyor kaçınılmaz olarak, çünkü şirketler işe alımları azaltıyor, yeni şirket kurulma hızı yavaşlıyor.

Ancak bu teorik durumun Türkiye’de ekonomi istatistiklerine yansımasında izah edilemeyen bir tuhaflık var. İşte Temmuz ayı işgücü piyasası rakamları bu tuhaflığı bir kez daha göz önüne getirdi. TÜİK’e göre Temmuz ayında Türkiye’de istihdam edilen vatandaşların sayısı 235 bin kişi arttı. Yani 235 bin yeni iş yarattı ekonomi. Ama aynı TÜİK’in Haziran rakamlarına baktığınızda ekonomiden 341 bin işin azaldığını, yani en azından 341 bin kişinin işini kaybettiğini görüyorsunuz. Peki Mayıs ayı nasıldı? O ay ekonomi bu kez 273 bin yeni iş yaratmıştı. Bir ay daha geri gidelim, Nisan ayına bakalım: O ay ekonomiden bin iş alanı eksilmişti, yani bin kişi işsiz kalmıştı.

Bu tuhaf sarkaç hareketi, yani bir ay istihdamın artması diğer ay istihdamın eksilmesi kısmen mevsimsellikle izah edilebilir, yani tarımda geçici işçi ihtiyacı doğmuştur, o ay istihdam artar ama ertesi ay ürün tarladan/bahçeden toplanmıştır istihdam azalır ama TÜİK rakamlarına yansıyan sarkaç sadece bu mevsimsellikle izah edilemiyor.

Yıl başına göre baktığımızda Ocak ayında çalışma çağındaki nüfusun yüzde 49,1’inin istihdam edildiğini görüyoruz. Bu oran Mayıs ayında yüzde 49,9’a kadar tırmandı ama bugün yüzde 49,6’ya düştü. Yani ekonomi yılbaşına göre çalışma çağındaki nüfusun yüzde 0,5’i kadar yeni istihdam yarattı. Ancak aynı dönemde çalışma çağındaki nüfus bu yaratılan ilave istihdamın üç katından fazla arttı.

Bir örnek vermek gerekirse, Amerika’da da enflasyonla mücadele programı uygulanıyor, Amerikan Merkez Bankası faizi yükseltti. Bunun ekonomiyi yavaşlatıcı etkisi olup olmadığı sürekli Amerikan ekonomisinin yeni istihdam yaratma kapasitesinin azalıp azalmadığına bakılarak değerlendiriliyor. Amerika hiçbir zaman eksi istihdama geçmedi, bizdeki sarkaç hareketine benzer hareketler orada yaşanmadı. Ama Türkiye’de sarkaçın salınımı zaman zaman birkaç yüz bin kişilik farkları içerecek kadar geniş olabiliyor.

Temmuz ayı işgücü istatisikleriyle ilgili en ilginç gelişme istihdam edilenlerin sayısında görüldü. Kronik bir istihdam yaratamama sorunu olan Türkiye ekonomisi temmuz ayında ani bir sıçrama yapmış gibi. Ekonomi temmuzda bir önceki aya göre 235 bin yeni istihdam yarattı, istihdam edilenler sayısı 32 milyon 712 bine ulaştı. İşsizlik konusunda olduğu  gibi yeni istihdamda da kadınların daha dezavantajlı olduğu görülüyor. Temmuzda 180 bin erkek yeni iş bulurken bu sayı kadınlarda ise 55 bin olabildi.

İstihdam oranı ise temmuzda 0,3 puan artarak yüzde 49,6 oldu. Bu oran erkeklerde yüzde 67,4 iken kadınlarda yüzde 32,2 olarak gerçekleşti. İşgücü 2024 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre 123 bin kişi artarak 35 milyon 879 bin kişi, işgücüne katılma oranı da 0,1 puan artarak yüzde 54,4 olarak gerçekleşti. İşgücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 72,4 iken kadınlarda yüzde 36,8 oldu.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, X hesabından yaptığı paylaşımda ekonomide dengelenmenin sürdüğü yılın ilk yedi ayında istihdamın yaklaşık 600 bin kişi arttığını belirterek şu görüşleri dile getirdi:

İşgücü göstergeleri Orta Vadeli Program hedefleriyle uyumlu seyrediyor. Ekonomide dengelenmenin sürdüğü yılın ilk yedi ayında istihdam yaklaşık 600 bin kişi arttı. İşsizlik oranı temmuzda yüzde 8,8 oldu.

Ekonomimizin yüzde 23’ünü oluşturan sanayi sektöründe büyüme ılımlı…

— Mehmet Simsek (@memetsimsek) September 10, 2024

İSO’ya göre temmuzda istihdam seviyeleri düştü

TÜİK’in 2024 Temmuz İşgücü İstatistikleri işsizlik konusunda yüreklere biraz su serpmekle birlikte birlikte bazı soru işaretlerini de beraberinde getirdi. Hem İstanbul Sanayi Odası Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) hem de ağırlıklı olarak KOBİ düzeyindeki kuruluşların satınalma yöneticilerinin görüşlerini temsil eden MÜSİAD  SAMEKS Bileşik Endeksi istihdam konusunda TÜİK’ten farklı bir görüntü çiziyor.

İSO’ya göre haziran ayında 47,9 olan manşet PMI, temmuzda üst üste beşinci ay azalarak 47,2 seviyesine geriledi ve sektörün faaliyet koşullarında belirgin bir yavaşlamaya işaret etti. Kasım 2023 ile aynı oranda olmak üzere son 20 aylık dönemin en sert düşüşü kaydedildi. Yeni siparişlerdeki yavaşlamayla birlikte istihdam seviyeleri de düşüş gösterdi. Çalışan sayısındaki düşüş, son 21 ayın en yüksek hızında ölçüldü. Yani İSO üyelerinin çalışan sayısı azalmış. Manşet PMI’da yavaşlamanın, geçen yılın kasım ayından bu yana en belirgin düzeyde gerçekleştiği temmuzda istihdamın nasıl arttığı ve işsizliğin nasıl azaldığı izaha muhtaç bir konu.

MÜSİAD: Temmuzda istihdam alt endeksi azaldı

MÜSİAD’ın SAMEKS Bileşik Endeksi’nin verileri de benzer şeyler söylüyor.  2024 yılı Temmuz ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, bir önceki aya göre 9,3 puan azalarak 45,6 değerine gerilemiş ve referans değerin altında gerçekleşmiş. Bu dönemde Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi önceki aya göre 10,9 puan azalış kaydederek 46,3 seviyesine gerilemiş. Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi de önceki aya göre 4,3 puan hız kaybederek 49,5 seviyesinde gerçekleşmiş. Hizmet sektöründe girdi alımlarının hızlı bir şekilde ivme kaybetmesine bağlı olarak iş hacminde daralma kaydedilmiş. Sanayi sektöründe ise yeni siparişlerin önceki aya göre azalarak referans değerin altına düşmesi, sektöre yönelik üretimin ve girdi alımlarının gerilemesine neden olmuş.

MÜSİAD’a göre sektör genelindeki negatif görüntüye paralel olarak, istihdam alt endeksi de aylık bazda 7,0 puan azalış kaydetmiş ve 48,2 seviyesine gerileyerek emek talebinde daralma sinyalleri vermiş. Yani MÜSİAD bu sözlerle yeni istihdam konusunda önümüzdeki aylardan da umutlu olmadığını ifade edilyor. Böylece Mayıs ayında daraldıktan sonra Haziran ayında artış kaydeden Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi, Temmuz ayında yeniden daralma sinyali vermiş ve yılın üçüncü çeyreğine olumsuz bir başlangıç yapmış.

Çalışma Bakanı Işıkhan’a göre istihdam dostu politikalar işe yarıyor

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Prof. Dr. Vedat Işıkhan sosyal medya paylaşımında uyguladıkları istihdam dostu politikaların sonuçlarının alınmakta olduğunu ifade ederek şu görüşleri ileri sürdü:

İstihdam dostu politikalarımızın olumlu sonuçlarını almaya devam ediyoruz.

İşsizlik oranı son 15 aydır tekli hanelerde seyretmeye devam ediyor. 2024 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre 0,4 puan azalan işsizlik oranı, %8,8 seviyesinde gerçekleşti. Genç işsizliği, 1 puanlık bir… pic.twitter.com/Gi9vNr7LSO

— Prof. Dr. Vedat Işıkhan (@isikhanvedat) September 10, 2024

Gençlerde işsizlik düştü, ancak ortalamanın iki katı olmaya devam ediyor

15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 1,0 puan azalarak yüzde 16,6 oldu. Bu yaş grubunda işsizlik oranı erkeklerde yüzde 12,2, kadınlarda ise yüzde 25,0 olarak tahmin edildi. İstihdam edilenlerden referans döneminde işbaşında olanların mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış haftalık ortalama fiili çalışma süresi 2024 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre 1,3 saat azalarak 42,5 saat oldu.

Gerçek işsizlik yüzde 26,5’e geriledi

Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı 2024 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre 2,7 puan azalarak yüzde 26,5 oldu. Zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı yüzde 17,9 iken işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı yüzde 18,5 olarak tahmin edildi.

Reuters: Türk şirketleri işten çıkarma, kapanma ve iflas dalgasıyla karşı karşıya bulunuyor

Gelecekte kimler işsiz kalacak?

 

Ekonomide yavaşlama belirtileri: İstihdam artmadı, sanayi üretimi geriledi