Sosyal medyadan yayılan bir şehir efsanesi daha: Yumurtanın üzerindeki sayılar ilaçlı olduğunu mu gösteriyor?

Yumurtanın kabuğuna özel bir metotla yazılmış sayılar ne ifade eder, yumurta almazdan önce mutlaka bu sayılara bakmalı mıyız?

Aslında her şey, masum bir malumatfuruşluk olarak başladı. Artık sosyal medyada kendini ‘gıda mühendisi’ olarak tanıtan ve çeşitli gıdaların sağlıklı olup olmadığını anlatma iddiasında çok sayıda hesap var. Bunlar, örneğin ‘Buzdolabınızdaki peynir küflendiyse, onu yemeli misiniz’ gibi popüler sorulara bazen bilimsel anlamda doğru, bazen yanlış cevaplar veriyorlar ama her şart altında çokça ilgi çeken bu yolla ünlerini arttırıp sosyal medyadan kazanç elde etme peşindeler.

İşte bu hesaplardan biri bir gün, yumurtaların kabuklarında 2017’den beri bulunan bir dizi rakamın ne anlama geldiğini anlattı. Aslında anlam basitti: Tescilli ve hepsi teorik olarak denetim altında olması gereken yumurta üreticilerinin yumurta kabuğuna işlemesi zorunlu olan bu kodlar, yumurtanın yetiştirilme biçiminden üretildiği kümese kadar o yumurtanın künyesini oluşturuyor.

Bu künyenin ilk rakamı, o yumurtanın hangi sertifikaya dayalı olarak yetiştirildiğini anlatıyor. Örneğin o rakam 0 (sıfır) ise yumurta organik yetiştirme sertifikasıyla üretilmiş. Diyelim marketten paketinde ‘organik’ yazan daha pahalı bir yumurta aldınız ama paketi açtığınızda yumurtaların üzerindeki ilk rakamın 0 (sıfır) olmadığını gördünüz, demek ki kandırıldınız.

O uzun künye üzerinde eğer ilk sayı 1 ise bu ‘gezen tavuk’ tabir edilen, yani kümeste ve açık alanda serbestçe gezebilen tavuğun yumurtası olduğu anlamına geliyor.  Rakam 2 ise bu kez tavuğun kümesin içinde (ama açık alanda değil) gezebildiği, kafeste tutulmadığı anlamına geliyor. Ve son olarak eğer ilk hanedeki sayı 3’se bu kez kafeste tutulan, neredeyse bütün ömrünü hiç kıpırdamadan geçiren bir tavuğun yumurtası demek.

Sosyal medyada bu malumatın verilmesi çok ilgi çekince başka hesaplar da konuya el atmaya başladı ve derken aktarılan bilgiler gerçek olmaktan çıkıp şehir efsanesine dönüştü. Bazı hesaplara göre üzerinde 2, 3 ve 4 rakamı bulunan yumurtaları ‘kesinlikle tüketmemek lazım’dı; çünkü bunların içinde insan sağlığına zararlı çeşitli ilaçlar vardı.

Oysa 4 numaralı bir yumurta türü zaten yoktu. 2 ve 3 kategorisinde üretilen yumurtaları yumurtlayan tavuklar evet dev kümeslerde tutuluyor ve buradan dışarı hiç çıkmıyordu ama bu tek başına tavuğun sağlıklı olup olmamasıyla ilgili bir şey değildi.

Kaldı ki 0 kodlu organik veya 1 kodlu açık alanda gezen tavuklar da sonunda kümeslere giriyordu.

Kümeslerde tutulan tavukların hastalanması üretici için çok önemli; çünkü örneğin kuş gribi gibi bir hastalık bir kümese girdiğinde o kümesteki binlerce tavuğun birden itlaf edilmesi gerekiyor. İşte sosyal medyada korku ticareti yapan hesapların dayandığı ‘yarım gerçek’ de bu zaten; üreticilerin tavuklara hastalanmasınlar diye peşinen ilaç yüklemesi yaptığını öne sürüyorlar. Kullanıldığı söylenen ilaçlardan biri, nitrofuran adlı bir ilaç, veteriner hekimler tarafından yazılıyor bu ilaç.

Yumurtalık tavukta ilaç kullanımı, her dört üretme yönteminde de olabilir, yöntemlerden bazılarının ilaca izin vermediği diye bir şey yok.

Türkiye’de gıda denetimleri, Tarım Bakanlığı eliyle yürütülüyor. Dün Tarım Bakanlığı bu yumurta üzerindeki numaralarla ilgili şehir efsanelerine ilişkin bir açıklama yaptı.

Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün açıklamasında “2”, “3” veya “4” rakamıyla başlayan numaraların bulunduğu yumurtaların ilaçlı olduğu iddiasının gerçeği yansıtmadığını belirterek, “Bu numaralar, yumurtacı tavuğun yetiştirilme metodunu ifade etmektedir. Hangi yetiştiricilik türünden elde edilirse edilsin yumurtalar, nitrofuran dahil diğer veteriner ilaçlar yönüyle denetlenmektedir” denildi.

Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün sosyal medya platformu X’teki hesabından, yumurtaların üzerinde yer alan numaralara ilişkin açıklama yapılarak yumurtalar üzerine yazılan numaralarda yer alan ilk hanenin, tavuğun yetiştirme metodunu ifade ettiği bildirildi.

Yetiştirme metodu kodu “0” ise bunun organik yetiştiriciliği, yani organik yemlerle beslenen, açık havaya da erişimi olan ve sertifikalandırılmış işletmelerden elde edilen yumurtayı, “1” ise açık dolaşıma erişim, yani açık havaya da erişimi olan bir kümeste yetişen ve serbest dolaşabilen tavuklardan elde edilen yumurtayı, “2” ise kümeste kafessiz yetiştiricilik, yani kapalı bir kümes içinde serbest dolaşabilen tavuklardan elde edilen yumurtayı, “3” ise kafesli yetiştiricilik, yani kümeslerde kafeste yaşayan tavuklardan elde edilen yumurtayı ifade ettiği bilgisi verilen açıklamada, şunlar kaydedildi:

“Bu alanda ‘4’ diye bir yetiştiricilik kodu bulunmamaktadır. Sosyal medya paylaşımlarında ifade edildiği gibi ‘2’, ‘3’ veya ‘4’ numara ile başlayan yumurtaların ilaçlı olduğu iddiası gerçeği yansıtmamaktadır. Bu numaralar yumurtacı tavuğun yetiştirilme metodunu ifade etmektedir. Hangi yetiştiricilik türünden elde edilirse edilsin yumurtalar, nitrofuran dahil diğer veteriner ilaçlar yönüyle denetlenmektedir. Olumsuzluk tespiti durumunda 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamında işlem uygulanmaktadır.”

Yumurta fiyatları neden artıyor ve artacak? Cevaplar burada