‘Büyük Türkiye’ye dönüşen Amerika’da bizim için çok tanıdık bir tartışma: FED’e faiz indir baskısı ve görevden alma tehdidi

Merkez Bankalarının hükümetlerden bağımsızlığı, her zaman popülist ekonomi politikaları uygulamak isteyen siyasetçilerin en rahatsız olduğu konuların başında geliyor. Bizim Türkiye’de 2018’den itibaren yaşadıklarımızı Amerika Birleşik Devletleri Donald Trump’ın başkanlık görevine gelmesiyle birlikte neredeyse bire bir aynen yaşamaya hazırlanıyor.

Bugün Amerikan Merkez Bankası Başkanı olan Jerome Powell aslında bu göreve bizzat Başkan Trump tarafından, onun ilk başkanlık döneminde atandı. Trump’tan sonra gelen başkan Joe Biden Powell’la sorunsuz çalıştı; hatta onu aynı göreve bir kez daha atadı ve Trump ikinci dönem için seçildiğinde Powell’ı o görevde buldu. Powell 2026’ya kadar görev yapacak.

Trump daha göreve başlamazdan önce Powell’ın faizleri indirmesi gerektiğini söylüyordu ama zaten Amerikan Merkez Bankası da enflasyondaki gevşeme nedeniyle faiz indirim sürecine girmişti. Trump’ın yegane itirazı faizlerin iniş hızına ilişkindi, bunu birkaç kez dile getirdi ama çok da üzerinde durmadı.

Ama şimdi, 2 Nisanda Başkan Trump’ın dünya çapında yüzde 10 gümrük vergisi ilan etmesi, bu arada pek çok ülkeye “karşılıklılık” ilkesinden söz ederek daha yüksek gümrük vergileri getirmesi, Amerika’da aynı anda hem enflasyon hem durgunluk endişelerini ortaya çıkardı. Bir ekonomik durgunluk ihtimalini yok saymayan Başkan Trump da tercihini enflasyonu düşürmekten değil ekonomik durgunluk yaşamamaktan yana kullanmak istiyor ve bugünlerde Fed’den faizleri daha hızlı düşürmesini istiyor.

Buna karşılık Fed Başkanı Powell, önceki gün yaptığı konuşmada Amerikan Merkez Bankası’nın son derece zorlu bir senaryoyla karşı karşıya olduğunu söyledi.

Çünkü bankanın aynı anda iki görevi birden var. Biri ona yasayla verilmiş olan görev olan fiyat istikrarını sağlamak, diğeri ise bankanın zaman içinde kendine edindiği ve uzun süredir istikrarla uyguladığı istihdamı koruma görevi. Ancak Powell, Trump yönetiminin getirdiği gümrük vergilerinin aynı anda hem enflasyon hem de ekonomik durgunluk, dolayısıyla işsizlik yaratma potansiyelini görüyor, çarşamba günkü konuşmasında da bunu anlatarak “zorlu senaryo”dan söz etti. Powell konuşmasında açıkça söylemedi ama herkes ondan Fed’in faiz indirimlerine bir süre ara vereceğini anladı.

Nitekim Powell’ın sözlerini bu şekilde anlayanlardan biri de Başkan Trump’ın kendisiydi, önce kendi sosyal medya hesabından öfke dolu paylaşımlar yaptı, Powell’ın faiz indirimleri konusunda “çok yavaş kaldığını” söyledi.

Trump, Powell’ın çarşamba günkü açıklamalarının “tümüyle rezalet” olduğunu, ABD’nin gümrük vergileriyle “zenginleştiğini” ve birçok ürünün fiyatının düştüğünü savundu.

Powell’ın faiz oranlarını çok önceden düşürmüş olması gerektiğini vurgulayan Trump “Powell’ın işine bir an önce son verilmeli” dedi.

Ardından gazetecilerle sohbetinde Powell’ı “istese anında görevinden alacağını” söyledi. Ancak bu konu biraz tartışmalı. Wall Street Journal gazetesinde bugün tam da bu konuda oldukça ayrıntılı bir haber-analiz var.

Powell Kasım 2024’te basına yaptığı açıklamada kanunlara göre Trump’ın kendisini işten çıkaramayacağını ve kendisinden talep etmesi halinde de istifa etmeyeceğini belirtmişti. Yani Powell’a göre Trump’ın onu görevden alma yetkisi yok.

Buna karşılık Trump yönetimi sürekli bu yetkilerini genişletme arayışında ve oldu bittiyle Powell’ı görevden aldığını duyurması halinde ne olacağını bilen yok.